در دنياي امروزي آلودگي هوا به يكي از معضلات پيچيده و البته هميشگي در زندگي انسان هاي سراسر جهان تبديل شده است. انتشار گازهاي گلخانه اي طي دهه هاي متمادي و از نيمه قرن بيستم ميلادي تاكنون هر سال بيشتر شده است. انتشار اين گازها همزمان تغييراتي در زيست بوم انسان و جانوران ايجاد كرده است.
اما اين پايان ماجرا نيست تاثيرات مخرب آلودگي هوا بر بدن انسان قابل انكار نيست. تحقيقات مختلف حاكي از آن هستند كه ذرات ريز معلق در هوا، گازهاي گلخانه اي و مسموم بر ذره ذره وجود انسان تاثير منفي دارند. تحقيقات مختلف رابطه ميان آلودگي هوا و بيماري هاي پوستي، گوارشي، قلبي و ريوي را نشان داده اند. اما تكان دهنده تر آنكه طبق پژوهشي جديد اين نوع آلودگي بر سلول هاي مغز و ايجاد افسردگي در بدن افراد نيز تاثيرگذار است.
آلودگي هوا براي قلب انسان و آبزيان مضر است
به نوشته يورك آلرت، نتايج تحقيقي كه در ۱۵ سامبر سال جاري ميلادي در نشريه The Journal of Physiology منتشر شده، نشان مي دهد آلودگي هوا تاثير قابل توجهي بر سلامت انسان دارد و ريسك بيماري هاي قلبي و حلمه قلبي را افزايش مي دهد. اين پژوهش كه توسط محققان دانشگاه منچستر انجام شده و نشان مي دهد تاثيرات آلودگي هوا بر قلب آبزيان را مي توان به انسان ها نيز تعميم داد زيرا مكانيسم علمكرد هر دو عضو يكسان است.
فقط در انگليس سالانه ۱۱ هزار مرگ به دليل بيماري و حمله قلبي به آلودگي هوا مرتبط شده كه دليل آن «ذرات ريز خاصي» موجود در هوا particulate matter (PM) است كه مشكلات سلامتي متعددي به وجود مي آرود.Pm۲.۵ يكي از ريزترين و خطرناك ترين ذرات ريز است كه هنوز در انگليس بالا است.
محققان در اين پژوهش جانوران مهره دار متعددي را بررسي و روي تركيباتي تمركز كردند كه سطح ذرات ريز را به يكديگر پيوند مي دهد. اين تركيبات هيدروكربن هاي پلي سايكليك آروماتيك (PAH) نام دارند و مقدار آنها با ميزان تاثيرگذاري آلودگي هوا روي قلب مرتبط است.
هرچند دانشمندان مي دانستند آلودگي هوا براي انسان ها خطرناك است اما فقط طي ۵ سال گذشته تحقيقات با اين موضوع انجام شده اند.
آلودگي هوا روي عملكرد ورزشكاران و كارمندان ساده تاثير مي گذارد
از سوي ديگر نشريه اينترنتي« وكس» نيز در گزارشي به تاثيرات آلودگي پرداخته و مي نويسد: طي سال هاي اخير طيف وسيعي از تحقيقات درباره تاثير آلودگي هوا بر قابليت هاي شناختي انسان منتشر شده است. اين پژوهش ها نشان دهنده تاثيرات آلودگي هوا در طيف وسيعي است. درهمين راستا «پاتريك كوليسون» مدير ارشد اجراييStripe( شركت فناوري پردازش پراخت) به اين موضوع علاقه نشان داده و تعداد زيادي از تحقيقات كليدي در اين باره را در وبلاگ شخصي خود منتشر كرده است. برخي از نتايج اين تحقيقات نشان مي دهد قرار گرفتن در معرض ذرات ريز آلاينده هوا در بلند مدت به افزايش بروز فراموشي و آلزايمر در افراد سالمند منجر مي شود.
تحقيقي روي ۲۰ هزار زن مسن نشان داد قرار گرفتن در معرض ۱۰ ميكروگرم ذارت آلاينده هوا در بلند مدت معادل ۲ سال تسريع فرايند پيري است.
البته تاثيرات آلايندگي هوا فقط به سالمندان مربوط نيست و در بلند مدت ظاهر نمي شود. به نظرمي رسد گروهي از متخصصان به دليل آلودگي هوا دچار اختلالاتي در كوتاه مدت نيز شده اند. به عنوان مثال شطرنج بازان ماهر هنگام مسابقه در روزهاي آلوده اشتباهات بيشتري انجام مي دهند. بازيكنان بيس بال نيز در روزهاي آلوده عملكرد چندان مناسبي در زمين بازي ندارند.
كارمندان عادي نيز تحت تاثيرات آلودگي قرار مي گيرند. نتايج آزمون قابليت هاي شناختي آنها در محيط هايي با آلودگي كمتر، بهتر است. جالب آنكه طبق تحقيقي ديگر مشخص شده دلالان سهام در روزهاي آلوده عملكرد چندان مناسبي نداشتند.
پژوهشي ميان كارگران يك واحد بسته بندي ميوه نشان داد آلودگي بيشتر در هواي آزاد از لحاظ آماري و اقتصادي تاثير قابل توجهي روي سرعت بسته بندي كارگران داخل كارگاه دارد.
افزايش بستري شدن بيماران مبتلا به بيمار قلبي و عفونت هاي ادراري
روزنامه گاردين نيز در گزارشي اشاره مي كند تحقيقات جديد حاكي از آن است كه در شرايط افزايش آلودگي هوا تعداد بيماران بيشتري به دلايل مختلف از حمله قلبي گرفته تا عفونت ادراري در بيمارستان ها بستري مي شوند.
هرچند در پژوهش فقط يكي از اجزاي آلودگي هوا بررسي شده، اما تحليل جهاني كه اوايل سال جاري منتشر شده نشان مي دهد تقريبا تمام سلول هاي بدن انسان تحت تاثير آلودگي قرار مي گيرند.
فرانچسكا دومينيسي از دانشگاه هاروارد و محقق ارشد اين پژوهش همراه همكارانش بيش از ۹۵ ميليون پرونده مطالبات بيمه بيماراني را بررسي كردند كه بين سال هاي ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۲ ميلادي در بيمارستان ها بستري شده بودند. اين بيماران ۶۵ ساله يا مسن تر بودند .
از سوي ديگر آنها يكي از شاخص هاي آلودگي هوا به نام PM۲.۵ را بررسي كردند كه توسط وسايل نقليه و واحدهاي توليد برق توليد مي شود. محققان با بررسي اطلاعات مربوط به كيفيت هوا و منطقه محل سكونت افراد، سطح PM۲.۵ را براي هر بيمار به طور جداگانه تخمين زدند.
نتايج اين تحليل نشان داد حتي اندك افزايش PM۲.۵ به اندازه يك ميكروگرم در يك متر مربع طي بازه اي دو روزه با افزايش بستري شدن فرد در بيمارستان مرتبط است. به بيان ساده تر افزايش آلودگي هوا احتمال بستري شدن افراد با حمله قلبي را بيشتر مي كند.
از سوي ديگر اين محققان متوجه شدند در بازه هاي زماني با آلودگي بيشتر بيماري هايي از جمله عفونت ادراري، پاركينسون و عفونت خوني بيشتر مي شود.
آلودگي بيشتر ما را افسرده مي كند
نشريه گاردين در گزارشي ديگر به تحقيقي پراخته كه تاثير آلودگي بر ميزان افسردگي را بررسي كرده است. طبق اين پژوهش در اماكن با هواي آلوده ميزان افسردگي نيز بيشتر است.
جوزف هيز يكي از محققان اين پژوهش مي گويد: شواهد نشان مي دهند آلودگي هوا به زعم خود بهداشت روان را به خطر مي اندازد. تحقيق مذكور در نشريه Environmental Health Perspectives, منتشر شده و از اطلاعات مربوط به ۱۶ كشور در آن استفاده شده است.
نياز به تحقيقات بيشتر براي ارتباط آلودگي و سلامت انسان
هرچند سوالاتي درباره روش انجام هر كدام از اين پژوهش ها وجود دارد اما به طور دقيق مشخص نيست اين يافته ها به انجام پژوهش هاي دقيق تر منجر مي شود. با اين وجود انبوه يافته ها درباره تاثيرات آلودگي هوا خارق العاده است و در پايين ترين سطح نياز به تحقيقاتي سيستماتيك براي بررسي آلودگي و قابليت هاي شناختي انسان را ضروري مي كند.
به نظر مي رسدآلودگي عواقبي شفاف و قابل رديابي در كوتاه و بلند مدت بر بدن انسان دارد. اين تاثيرات در كودكان، سالمندان و افراد در سن اشتغال كاملا واضح است. همينطور پژوهش ها نشان مي دهد آلودگي هوا بر روي نيروي كار ماهر و تازه كار به يك اندازه تاثيرگذار است.