• شبكه راه آهن هند يكي از قديمي ترين شبكه هاي ريلي در دنياست و ۱۷۳ سال پيش و در ۸ مي ۱۸۴۵ تاسيس شده است.
• راه آهن هند در سال ۱۹۵۱ ملي شده و حدود ۱۱۵۰۰۰ كيلومتر خطوط ريلي دارد. روزانه ۱۲۶۱۷ قطار حركت مي كنند تا نزديك به بيست ميليون مسافر را به نقاط مختلف جابجا كنند.
• شركت راه آهن هند از نظر تعداد كارمندان هفتمين شركت بزرگ دنياست و حدود ۱.۵ ميليون نفر كارمند دارد!
• بخش عمده شبكه ريلي هند توسط اداره راه آهن هند اداره مي شود و به اين ترتيب شبكه راه آهن هند را به يكي از بزرگ ترين سيستم هاي ريلي دنيا تبديل كرده كه توسط يك سازمان مديريت مي شود. در سال ۱۹۵۱ حدود ۴۲ سيستم ريلي جداگانه با يكديگر تلفيق شدند و به يك سازمان ملي و يكپارچه تبديل شدند. جالب است بدانيد كه راه آهن هند به دليل حركت حدود ۱۲۰۰۰ قطار در روز، خود را «شريان حياتي ملت» مي نامد.

• علاوه بر قطارهاي مسافربري، روزانه حدود ۷۴۲۱ قطار باري مجموعا بيش از ۳ ميليون تن بار را در سرتاسر هندوستان و جهان جابجا مي كنند. راه آهن هند به تازگي عضو كلابي شده كه شامل سيستم هاي ريلي چين، روسيه و ايالات متحده است و مجموعا بيش از يك ميليارد تن بار در سال جابجا مي كنند. سيستم راه آهن هند بالغ بر ۲۳۹۲۸۱ واگن باري، ۵۹۷۱۳ واگن مسافربري و ۹۵۴۹ لوكوموتيو دارد.
• اگر به قطارها و سيستم ريلي قديمي علاقه منديد شبكه راه آهن برايتان جالب خواهد بود. در سيستم ريلي هند همچنان از علائم و سيگنال هاي قديمي (علامت دادن با پرچم) استفاده مي كند كه شايد بيشتر در فيلم هاي قديمي ديده باشيد.
• استفاده از شبكه راه آهن هند كمي پيچيده است و به دليل خطوط بسيار و همين طور ازدحام بالاي جمعيت خيلي به توريست ها توصيه نمي شود. هرچند اگر اهل ماجراجويي باشيد تجربه اي فراموش نشدني برايتان خواهد بود. طولاني ترين مسير ريلي هند بين ديبروگرا و كانياكوماري است: مسافتي بالغ بر ۴۲۸۶ كيلومتر با ۵۶ توقف كه كل مسير از ابتدا تا انتها حدود ۸۲ ساعت طول مي كشد!
• مسير تريواندروم- نيزاموندين مسير حدودا ۵۲۸ كيلومتري بين وادودارا و كوتا را در ۶.۵ ساعت و بدون هيچ گونه توقف طي مي كند. پرتوقف ترين مسير هم قطار هورا-آمريتسار است كه ۱۱۵ توقف دارد.

• پرسرعت ترين قطار در راه آهن هند قطار اكسپرس نيودهلي-بوپال شاتابدي است كه با متوسط سرعت ۱۵۰ كيلومتر در ساعت حركت مي كند. كندترين قطار هم قطار اكسپرس نيلگيري است كه ميانگين سرعتش تنها ۱۰ كيلومتر در ساعت است!
• كليشه اي در مورد مردم هند وجود دارد مبني براين كه هندي ها زياد وقت شناس نيستند. ظاهرا اين كليشه در حركت قطارها و راه آهن هند هم ديده مي شود. قطار اكسپرس گواهاتي-تريواندروم (Guwahati-Trivandrum) در هر سفر معمولا ۱۰-۱۲ ساعت تاخير دارد!!!
• يكي از بدترين حوادث راه آهن هند در سال ۱۹۸۱ اتفاق افتاده است. در ۶ ژوئن آن سال قطاري مسافربري داخل رودخانه باگماتي سقوط كرد و باعث كشته شدن حدود ۸۰۰ نفر شد. اين حادثه يكي از مرگبارترين حوادث ريلي در تاريخ هند به شمار مي رود.
• اگرچه سيستم راه آهن هند ويژگي هاي خاص خود را دارد و براي همه طيف گردشگري مناسب نيست اما با اين حال قطار بهترين راه براي ديدن و تماشاي سرزمين هندوستان است. قطارها تقريبا تمام هند را پوشش مي دهند و به اين ترتيب با قيمتي واقعا ارزان مي توانيد از سرتاسر هند و شهرهاي مختلف ديدن كنيد. مسيرهاي طولاني مجهز به تختخواب هم هستند و سفري ماجراجويانه را براي گردشگران كنجكاو رقم مي زنند.

• سيستم راه آهن هند ركوردهاي زيادي را در سطح جهاني به دست آورده است. يكي از آن ها ساخت بلندترين پل ريلي در جهان است كه ۳۵ متر بلندتر از برج ايفل پاريس است. اين پل روي رودخانه چناب در حال ساخت است و به دره كشمير متصل مي شود.
• طولاني ترين تونل راه آهن هند در پير پنجال قرار دارد و دره كشمير را به بانيهال در جامو متصل مي كند. اين تونل بيش از ۱۱ كيلومتر طول دارد!
• يكي ديگر از نكات جالب در مورد راه آهن هند اين است كه توالت در سال ۱۹۰۹ به قطارهاي هند اضافه شد؛ يعني بيش از نيم قرن بعد از افتتاح راه آهن هند! سيستم رزرواسيون منظم و سازمان يافته هم سرانجام در سال ۱۹۸۶ و در نيودهلي آغاز به كار كرد.
• كوتاه ترين نام ايستگاه در راه آهن هند ايستگاه اوديشا (Odisha) است و  Venkatanarasimharajuvariipeta با ۲۹ حرف بلندترين اسم را در بين ايستگاه هاي راه آهن هند دارد. البته اين ايستگاه به دليل طولاني بودن اسم و سخت بودن تلفظش اغلب با نام سري (Sri) شناخته مي شود.
• قطار فري كوئين (Fairy Queen) كه بين دهلي نو و آلوار در راجستان رفت و آمد مي كند قديمي ترين موتور بخار در حال فعاليت جهان به حساب مي آيد. اين قطار حتي در كتاب ركوردهاي گينس هم به ثبت رسيده است.

• همان طور كه در بالا هم اشاره كرديم راه آهن هند بسيار قديمي است و حدود ۱۷۰ سال قدمت دارد. بنابراين جاي تعجب نيست كه بدانيد ۴ بنا و مكان متعلق به سيستم ريلي هند جزء ميراث جهاني يونسكو به ثبت رسيده است. اين مكان ها عبارتند از دارجلينگ (راه آهن هيماليا كه در سال ۱۹۹۹ به ثبت رسيده)، ساختمان CST بمئبي (ثبت در سال ۲۰۰۴)، راه آهن كوهستان نيلگيري (ثبت سال ۲۰۰۵) و راه آهن كالكا شيملا (ثبت در سال ۲۰۰۸).

منبع: business-standard.com