صنعت خودرو در هر دو کشور ترکیه و ایران در سال ۱۹۶۰ آغاز به کار کرد؛ ترکیه با مونتاژ محصولات فورد و ایران هم با مونتاژ جیپ. در طول این سال‌ها ترکیه رویکرد مونتاژمحور را اتخاذ کرده که البته به‌دلیل حضور و سرمایه‌گذاری کمپانی‌های پیشروی جهان، بسیار موفق عمل کرده است.

به گزارش تجارت‌نیوز، صنعت خودرو در ایران اگرچه در تلاش بوده تا به تولیدکننده خودرو تبدیل شود، به‌دلیل شرایط اقتصادی، سیاسی و تحریم‌ها با چالش‌های بسیاری مواجه شد.

ترکیه اما با توسعه صنعت قطعه‌سازی‌اش به پایگاه شرکت‌های خارجی بدل شد. به این ترتیب‎، اگرچه ترکیه سال‌هاست از نظر حجم تولید با ایران رقابت می‌کند، اما کیفیت خودروهای تولیدی در این کشور بالاتر از ایران است.

رونمایی از خودروی ملی ترکیه

جمعه هفته گذشته ترکیه از اولین خودروی ملی خود به نام تاگ (TOGG) رونمایی کرد. دو خودروی برقی که یکی کراس‎اوور و دیگری سدان است، از سوی رجب‌طیب اردوغان، رئیس‌جمهور این کشور به‌عنوان نخستین خودروهای ملی ترکیه معرفی شدند.

از آنجا که خودرو به‌عنوان یکی از مهم‌ترین صنایع در کشورهای توسعه‌یافته تاثیر قابل توجهی بر پیشرفت سایر بخش‌ها دارد، تولید خودروی ملی یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین اهداف اردوغان بوده است.

در عین حال رابطه مستقیم صنعت خودروسازی با تولید، اشتغال و توسعه فناوری غیرقابل انکار است و تولید خودروی ملی می‌تواند نمادی از رشد اقتصادی قدرتمند یک کشور به‎شمار برود.

ترکیه در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان خودرو به اروپاست. بیش از ۲۵۰ تامین‌کننده جهانی از ترکیه به‌عنوان پایگاه تولید اتومبیل بهره می‌برند که ۲۸ مورد از آنها در میان ۵۰ تامین‌کننده بزرگ جهانی قرار دارند.

اردوغان در مراسم رونمایی این خودروی برقی گفته است، تاگ تنها در بازار داخلی به‌فروش نمی‌رسد و قرار است به یک برند جهانی تبدیل شود و این روند را از اروپا شروع خواهد کرد.

خودروی ملی در ایران

در ایران هم اخیرا سایپا، دومین خودروساز بزرگ در این کشور، اعلام کرده که در نظر دارد خودروی جدید «رهام» را جایگزین پراید کند.

چندی پیش در نمایشگاه خودروی شیراز، سایپا از رهام رونمایی کرد. این خودرو روی پلتفرم جدید SP100 ساخته شده و قرار است در شش تیپ مختلف تا سال آینده به بازار عرضه شود.

مقایسه خودروهای ملی در ترکیه و ایران

تاگ

• برای این طرح تاکنون سه میلیارد دلار هزینه شده است.
• این طرح در طول مدت ۱۳ سال، ۲۲ میلیارد لیر ترکیه (معادل ۳٫۷ میلیارد دلار آمریکا) هزینه خواهد داشت.
• پروژه تولید خودروی برقی که از ماه اکتبر (مهر-آبان) آغاز شده، از حمایت دولت برخوردار است. خریداران داخلی مالیاتی بابت خرید تاگ نمی‌پردازند و قرار است کارخانه تولید خودروی ملی در بورسا (قطب خودروسازی ترکیه) تاسیس شود.
• پنج مدل از این خودرو تولید خواهد شد و دولت ترکیه تضمین کرده است که تا سال ۲۰۳۵، ۳۰ هزار دستگاه خریداری کند.
• کنسرسیوم TOGG در اواسط سال ۲۰۱۸ تاسیس شد و از پنج عضو یعنی گروه آنادولو (Anadolu)، ب‌.ام.سی، گروه کاک KOK، شرکت اپراتور تلفن همراه ترک‌سل و هولدینگ زورلو (Zorlu) تشکیل شده است.
• مدیرعامل این کنسرسیوم از مدیران ارشد بوش، شرکت قطعه‌سازی آلمانی، بوده است.
• این خودرو هوشمند و دوستدار طبیعت است و بدون نیاز به هیچ واسطه‌ای توانایی اتصال به اینترنت ۴G و ۵G را دارد.
• اندازه مناسب باتری این خودروی برقی موجب می‌شود راننده با یک بار شارژ بتواند مسیر قابل توجهی را طی کند.
• تاگ توسط شرکت بزرگ ایتالیایی Pininfarina طراحی شده که پیش از این برای خودروسازانی چون کارما و فراری محصولاتی طراحی کرده است.
• قیمت این خودرو هنوز مشخص نیست. اما با توجه به مالیات ۶۸ درصدی خرید خودروهای وارداتی و مالیات ۷۰ درصدی سوخت، خرید آن برای مصرف‌کنندگان داخلی مقرون‌به‌صرفه است.
• با در نظر گرفتن نرخ برابری ارزها (هر دلار حدود شش لیر است) شاید خودروی ملی ترکیه بتواند در بازار جنوب اروپا به رقابت بپردازد.
• با توجه به اینکه طی ۳۵ سال گذشته بسیاری از خودروهای درجه یک اروپایی در ترکیه تولید شده‌اند، خودروسازان این کشور از دانش و توانایی لازم برای ساخت اتومبیل‌های ایمن و مستحکم برخوردارند.
• قیمت این خودرو هنوز مشخص نیست.

رهام

• رهام اولین خودروی تولیدشده در ایران با یک پلتفرم داخلی خواهد بود.
• این پلتفرم اختصاصی SP100 نام دارد که به‌گفته کارشناسان از امکانات به‌روز برخوردار است.
• تصور می‌شد موتور این خودرو هم داخلی باشد، اما سایپا اعلام کرده است که برای تولید رهام از پیشرانه استفاده‌شده در برلیانس بهره خواهد برد.
• رهام قرار است در شش تیپ (دو تیپ برای نسخه دستی و چهار تیپ برای نسخه اتوماتیک) تولید شود. (البته در زمان رونمایی از خودروهای تیبا و ساینا هم سایپا تیپ‌های مختلفی را معرفی کرده بود که پس از مدتی تیپ‌های پایه آنها حذف شدند.)
• قرار است رهام با استاندارد یورو ۵ تولید شود؛ میزان مصرف سوخت این خودرو اما هنوز مشخص نیست.
• ‌به‌گفته رئیس انجمن قطعه‌سازان اصفهان، تولید رهام نیازمند سرمایه‌گذاری سنگینی است و شرکت سایپا به‌دنبال دریافت تسهیلات مناسب برای تولید این محصول است.
• قیمت نهایی رهام هنوز مشخص نیست.
• به‌گفته حسین سلیمانی، طراح رهام، طراحی این خودرو یک طراحی بسیار عالی نیست اما شروع خوبی برای سایپا است.

آینده صنعت خودرو در ایران

با پیدایش نوآوری‌هایی چون تولید اتومبیل‌های بدون راننده، اتومبیل‎های برقی و هوشمند صنعت خودرو در جهان به‌زودی از لحاظ ساختاری متحول می‌شود. این نوآوری‌ها هم رویکرد تولیدکنندگان و هم ذائقه مشتریان را دچار تغییر می‌کند.

با ظهور مدل‌های دوستدار طبیعت که موجب صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شود و در عین حال فناوری‌های جدیدی ارائه می‌دهد، انتظار می‌رود سهم این خودروها به‌ویژه در کشورهای توسعه‌یافته افزایش یابد.

بر اساس یک مطالعه که از سوی آژانس بین‌المللی انرژی صورت گرفته، تعداد خودروهای برقی در سال ۲۰۲۰ به ۹ تا ۲۰ میلیون و در سال ۲۰۲۵ به ۴۰ تا ۷۰ میلیون دستگاه خواهد رسید.

در این میان اما صنعت خودروی ایران بیش از گذشته دچار انزوا شده و با بازگشت تحریم‌ها، ارتباط خودروسازان ایرانی با خودرسازان خارجی قطع شده است.

از یک‌سو خودروسازان برای تهیه قطعات و مواد اولیه با مشکلات بسیاری مواجهند و از سوی دیگر دومین صنعت بزرگ ایران برای واردات فناوری با مشکلاتی مواجه است.

البته صنعت خودروسازی در ایران در شرایطی به این وضعیت دچار شده که سال‌هاست در بازاری بدون رقابت، اقدام به تولید خودرو کرده است.

با توجه به آینده نامعلوم برجام و تحریم‌ها، نوسانات نرخ ارز، انحصار خودروسازان و از آنجا که بازار خودرو به‌دلیل کاهش قدرت خرید مردم دچار کساد شده، تولید خودروی ملی (که قطعا از پراید گران‌تر خواهد بود) چه کمکی به این صنعت می‌کند؟

*بخش‌هایی از این گزارش برگرفته از منابع channelnewsasia، news.ycombinator، raillynews و thenewturkey است.