در دوره های مختلف مدیریت شهری، تلاش هایی برای برون رفت از این دو چالش صورت گرفت. پیروز حناچی، شهردار تهران در ۲۸ خردادماه امسال در آیین بهره برداری و توسعه ناوگان شرکت واحد اتوبوسرانی شهر تهران در بوستان گفتگو عنوان کرد: در نظر سنجی هایی که در آخر شهریور ۹۶ از مردم تهران صورت گرفت موضوع آلودگی و ترافیک اصلی ترین مشکل تهران از نظر مردم بود. امروز شاید مشکل اقتصادی به صدر جدول رسیده باشد، اما آلودگی و ترافیک از لیست مشکلات مردم تهران حذف نشده است.

تاکید و تمرکز شهرداری تهران بر توسعه تولید و بهره برداری از موتور و اتوبوس های برقی نیز در راستای همین کاهش آلودگی است.

 

تردد یک میلیون موتور در منطقه ۱۲

 

بر اساس آمارهای رسمی، در حال حاضر بیش از سه و نیم میلیون موتور شماره گذاری شده فقط در تهران تردد می‌کنند که یک چهارم تصادفات منجر به فوت را به خود اختصاص داده اند. این موضوع در کنار آلودگی بالای آن‌ها و عدم استانداردشان موضوعی است که ورود به آن را ضروری می کند.

 

بر اساس همین آمار نزدیک به ۸۰۰ هزار موتور تنها در منطقه ۱۲ و محدوده بازار، تردد می‌کنند. حجم بالایی از این وسایل نقلیه دودزا را هم می‌توانید در سر چهارراه ها به ویژه در منطقه طرح ترافیک مشاهده کنید.

با این حال نمی توان موتور را به راحتی از زندگی پایتخت نشینان حذف کرد. این روزها موتور در تهران، صرفا وسیله ای برای انجام امور شخصی نیست؛ به قول سردار مهماندار رئیس پلیس راهور تهران بزرگ، استفاده از موتورسیکلت در سطح شهر تهران موضوع بسیار پیچیده‌ای است که با اقتصاد، فرهنگ و اجتماع ما گره خورده است. عده‌ای از موتورسیکلت برای باربری و مسافرکشی استفاده می‌کنند، عده‌ای نیز از طریق موتورسیکلت ایاب و ذهاب می‌کنند و دیگر موتور از حالت تفریحی خارج شده و به یک وسیله برای منبع درآمد تبدیل شده است.

 

موتورهای برقی؛ محدودیت سرعت، عدم دودزایی

 

موتورهای کاربراتوری با سوخت نادرست، بسیار دودزا هستند و به دلیل سرعت بالا، خطرآفرین. چندی پیش سردار تقی مهری رئیس پیشین پلیس راهور کشور با اشاره به تردد موتورسیکلت ها در کشور و آمارهای مربوط به آن ها در تصادفات گفت: ما روزانه ۵.۴۴ نفر را در تصادفات از دست می دهیم. ۹۷۰ نفر روزانه در تصادفات رانندگی مجروح می‌شوند یعنی در سال ۱۶ هزار و ۲۰۰ نفر جانشان را در تصادفات رانندگی از دست می‌دهند و ۳۳۵ هزار نفر مجروح می شوند. سهم موتورسوارها ۲۰ تا ۲۴ درصد است که این عدد، عدد بزرگی است.

 

اما مهم ترین ویژگی موتورهای برقی، عدم آلودگی از یکسو و سرعت محدود آن هاست. سردار حسین رحیمی رئیس پلیس پایتخت گفت: در حال حاضر در نصف تصادفات تهران، پای موتورها در میان است. چرا علی‌رغم واردات و تولید موتورهای برقی از این موتورسیکلت‌ها استفاده نمی‌کنیم؟ موتورهایی که هم آلودگی تولید نمی کنند و هم به دلیل سرعت پایین تر، ایمنی بیشتری دارند.

وی تاکید کرد: آن قدر حوادث مربوط به این وسیله نقلیه زیاد است که باید هر چه سریع تر در اولویت قرار گیرد و قوانین مربوط به آن اجرایی شود.

 

از سوی دیگر، حسین شهیدزاده، سرپرست شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نیز با اشاره به اهمیت بهره برداری از وسایل نقلیه برقی گفت: بحث خودرو و موتور برقی چند سالی است که در دستور کار شهرداری قرار دارد اما اینکه تاکنون چقدر پیشرفت داشته، به وضعیت بازار برمی گردد؛ اینکه مردم چقدر به سمت آن گرایش دارند.

 

وی افزود: اولین دستاورد خودرو و موتورهای برقی این است که آلودگی هوا به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. خودروها با نوع سوخت هایی که از آن استفاده می کنند، بسته به کیفیت سوخت، نوع خودرو و … آلاینده های مختلفی را تولید می کنند. اما با برقی کردن خودروها، آن سوخت را به نیروگاهی خارج از شهر می بریم و سوخت بسیار ارزان تر و پاک تری ایجاد و جایگزین می کنیم.

ضرورت حذف آلودگی های صوتی موتورسیکلت‌ها

 

اما موتورسیکلت ها علاوه بر آلودگی هوا، آلودگی صوتی نیز ایجاد می کنند که میزان آن هم بسیار قابل توجه و مضر است. حسین شهیدزاده اضافه کرد: اما در مورد موتورهای برقی باز هم بحث از این فراتر می‌رود؛ ما یک آلودگی بسیار مهم دیگری هم در تهران و به ویژه مناطق جنوبی شهر داریم و آن آلودگی صوتی است. در مورد موتورها بحث اول موضوع سوخت ناقص آن هاست؛ اغلب آن ها کاربراتوری هستند و سوخت را ناقص می سوزانند. لذا تاثیر بسیاری بر آلودگی هوا دارند.

سرپرست شرکت کنترل کیفیت هوای تهران تاکید کرد: اما برسیم به بحث آلودگی صوتی. آلودگی تولید شده از سوی موتورسیکلت ها به حدی است که با وجود بسته بودن درها و پنجره ها باز هم صدا به داخل خانه نفوذ می کند.

 

وی گفت: میزان آلودگی صدای موتورسیکلت ها طی سنجش های به دست آمده توسط شرکت کنترل کیفیت هوا برابر با ۸۳ دسیبل است لذا حرکت در مسیر برقی کردن آن ها دو فایده عمده دارد.

 

مروری بر بیشترین میزان استفاده از موتورسیکلت در دنیا

 

موسسه تحقیقاتی MIT بررسی‌های گسترده ای در زمینه موتوسیکلت، موتورهای برقی و دوچرخه در سراسر دنیا انجام داده که آمارهای جالبی نیز به همراه داشت است.

 

در این تحقیقات مشخص شد که ۱۰ درصد از کل جمعیت جهان از وسیله های نقلیه با دوچرخ استفاده می کنند که پراکندگی اکثریت آن ها در قاره آسیا است. همچنین میزان استفاده از دوچرخه، موتورهای برقی و مواردی از این دست بیشتر به کشورهای اروپایی مربوط می شود در حالی که تعداد اندکی از کشورهای آسیایی نیز در این زمینه به رتبه های بالا رسیده اند.

 

بیشترین میزان استفاده از موتوسیکلت در دنیا به کشور ویتنام می رسد. شهر «هانوی»، پایتخت همه موتورسیکلت سواران دنیا به شمار می‌آید چرا که طبق برآوردهای انجام شده ۸۰ درصد از مسافرت های شهری در این منطقه با استفاده از موتورسیکلت انجام می شود.

در رتبه بعدی از شلوغ ترین کشورهایی که از موتورسیکلت استفاده می کنند باید اندونزی را قرار دهیم. ۶۷ درصد از مسافرت‌های شهری در اندونزی با استفاده از موتورسیکلت انجام می شود.

 

تایوان در رتبه سوم قرار می گیرد. آمار ۴۸ درصدی در استفاده از موتورسیکلت در این کشور گزارش شده است؛ مشکلات آلودگی که این موتورسیکلت ها برای شهر به وجود آورده اند باعث شده است تا دولت به فکر راه حلی برای این موضوع باشد. ورود موتورسیکلت های الکتریکی برای کنترل میزان آلایندگی و همچنین ادامه روند استفاده مردم از این وسیله نقلیه از جمله مهمترین راه حل هایی است که در این کشور در حال اجرا است.

 

هند که به عنوان یکی از کشورهای پرتراکم دنیا شناخته می شود از نظر استفاده از موتورسیکلت در رتبه چهارم قرار گرفته است. این کشور در آخرین آمارهای به دست آمده از چین و پاکستان نیز عبور کرده است.

پاکستان هم از چین عبور کرد تا ۳۸درصد از مسافرت های شهری آن با کمک موتورسیکلت انجام شود.

 

همانطور که اشاره کردیم کشورهایی که بیشترین میزان استفاده از موتورسیکلت را دارند از نظر آمارهای آلودگی هوا و کشته شدگان جاده ای نیز آمارهای قابل توجهی دارند. ویتنام به عنوان کشوری که بیشترین تراکم موتورسیکلت سوار را در دنیا دارد سالانه شاهد بیش از ۱۰ هزار تصادف منجر به فوت موتورسیکلت سواران است.

 

بیشترین کشورهایی که از موتور برقی استفاده می کنند

 

هلند با ۳۹ درصد استفاده از دوچرخه و موتور برقی به عنوان بهشت دوچرخه سواران دنیا شناخته می‌شود. با افزایش میزان استفاده از خودرو در دهه های ۵۰ و ۶۰ میلادی فرهنگ دوچرخه سواری و بعدها موتور برقی در این کشور افزایش یافت و سرمایه گذاری های هنگفتی برای ایجاد زیرساخت های لازم انجام شد.

 

در این بخش کشورهای دانمارک با ۲۹ درصد، سوئد ۱۹ درصد، ژاپن ۱۹ درصد و آلمان ۱۸ درصد مسافرت های شهری، در رتبه های بعدی از نظر استفاده از دوچرخه، اسکوترها و موتورهای برقی قرار گرفته‌اند.

 

ضرورت حرکت در مسیر جایگزینی موتورهای کاربراتوری

پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو، کمپینی است با هدف استفاده کمتر از خودروهای تک‌سرنشین تا از این طریق شهروندان، دست‌کم در روز سه‌شنبه به‌جای استفاده از خودروی شخصی، گزینه‌های مفیدتری مثل دوچرخه‌سواری، پیاده روی، استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی و لااقل استفاده از خودروی اشتراکی را برای انجام کارهای روزمره جایگزین کنند.

 

شهردار تهران آذرماه سال۹۷ به کمپین سه شنبه های بدون خودرو پیوست و در این کمپین علاوه بر دعوت از مردم و مسئولان برای پیوستن به این پویش، همواره بر ضرورت استفاده از حمل و نقل عمومی، دوچرخه و موتور برقی تاکید و زیرساخت های لازم را نیز فراهم کرده است.

 

یکی از تاکیدات شهردار تهران، حرکت در مسیر اتوبوس های برقی و موتورسیکلت های برقی است تا شاهد کاهش جدی آلودگی در پایتخت باشیم.