اکبر رضوانیان (دبیر هیات موسس انجمن اقامتگاه‌های بوم‌گردی ایران) درباره وضعیت بوم‌گردی کشور در حال حاضر و در پاسخ به ادعای مطرح شده از سوی رئیس سازمان میراث فرهنگی که با ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی مهاجرت معکوس اتفاق افتاده و ۱۶ هزار شغل در حال ایجاد است، به ایلنا گفت: نفس اقامتگاه‌های بوم‌گردی باعث ایجاد تحول در منطقه و موجب احیای فرهنگ بومی شده‌اند و در این موضوع بحثی نیست؛ ولی مسئله‌ای که وجود دارد این است که در حال حاضر سازمان‌های دولتی ما در ورطه آمار افتاده‌اند. چراکه در حال حاضر برای مجوز دادن به اقامتگاه‌ها، به ظرفیت و جاذبه‌های منطقه مورد نظر هیچ توجهی نمی‌شود و تنها بالا رفتن آمار اهمیت دارد. به همین دلیل می‌توان ادعای ۱۶هزار شغل را تنها یک آمار برای ارائه دانست. چراکه در آن به پایدار بودن این شغل‌ها هیچ توجهی نشده و مشخص نیست که چه تعداد از آنها می‌توانند به کار خود در سال‌های آینده ادامه دهند.

نگاه آماری مدیران؛ رقابت استان‌ها برای داشتن اقامتگاه‌های بوم‌گردی بیشتر

وی افزود: وضعیت به‌گونه‌ای شده که امروز یک استان اعلام می‌کند که فلان تعداد اقامتگاه بوم‌گردی دارد و فردا استان دیگر تعداد بیشتری اقامتگاه بوم‌گردی را برای خود اعلام می‌کند. ما در بحث اقامتگاه‌های بوم‌گردی باید آرام آرام به سمت جلو برویم؛ تا در بحث کیفیت که در این موضوع از اهمیتی به مراتب بیشتری برخوردار است، با مشکل مواجه نشویم. ولی در حال حاضر توجه لازم به این موضوع نمی‌شود و نگاه مدیران تنها معطوف به بالا رفتن آمار شده است. متاسفانه ما در همه زمینه‌ها به مسائل دیدگاه آماری داریم. به‌عنوان مثال بنده اگر به‌عنوان مدیر مجموعه‌ای انتخاب شده‌ام، می‌خواهم در یک سال مدیریت خود، چیزی برای ارائه داشته باشم که با گذشته تفاوت ایجاد کند. البته این موضوع به خودی خود، اتفاق خیلی خوبی است اما باید حرکتی انجام شود که به زیرساخت‌ها کمک کند؛ نه اینکه با رفتن بنده به عنوان مدیر در آن جایگاه تزلزل ایجاد شود. به خصوص در بحث اقامتگاه‌های بوم‌گردی که لایه فرهنگی آن بسیار جدی بوده و اگر اتفاق ناخوشایندی در آن بیفتد؛ تاثیرات به‌شدت منفی‌ای را ایجاد می‌کند.

رضوانیان ادامه داد: در حال حاضر موجی ایجاد شده که به شخصه خود من هر هفته پاسخگو تعداد تماس زیادی از دوستانی هستم که می‌خواهند بدانند آیا این اقامتگاه‌ها برای آنها صرفه اقتصادی دارد یا خیر؟ طبیعتا اقتصاد این ماجرا اهمیت زیادی دارد ولی الویت اول اقامتگاه‌های بوم گردی برای ما که آغازگر این قضیه بودیم؛ اقتصاد نبود؛ ما علاقه‌مند به یک بحث فرهنگی بودیم و به همین دلیل به این حرفه روی آوردیم. البته برای حفظ این حرفه اقتصاد یکی از ملزومات بوده و برای جوانی که می‌خواهد وارد این حرفه شود طبیعتا این حق وجود دارد که از درآمد و منفعت این شغل نیز مطلع شود. اما وقتی اقتصاد اولویت اول را پیدا می‌کند؛ شرایط تغییر پیدا کرده و بخش دولتی ملزم به حمایت از او در این شغل می‌شود.

آموزش به جای وام؛ حمایت درست از اقامتگاه‌های بوم‌گردی

وی ادامه داد: این حمایت به منزله این نیست که به عنوان دولت اعلام کنیم به شما n تومان وام می‌دهیم. چراکه این وام می‌تواند وضعیتی ایجاد کند که برای آن فرد ابتدا ماجرا جذابیت داشته باشد ولی امکان دارد وقتی جلوتر رفت، متوجه شود که مسافران اقامتگاه به‌اندازه‌ای نیستند که او بتواند قسط دو سه میلیون تومان در ماه را بپردازد. به‌همین دلیل می‌توان نتیجه گرفت که این حمایت درستی نیست.

دبیر هیات موسس انجمن اقامتگاه‌های بوم‌گردی ایران با بیان اینکه آموزش به افراد علاقمند به فعالیت در این حرفه، باید اولین حمایتی باشد که در این بخش انجام می‌گیرد؛ بیان کرد: بارها و بارها گفته‌ایم که دوستان پیش از اینکه وارد این ماجرا شوند، باید آموزش‌های لازم را ببینند. چراکه این امکان وجود دارد که فرد در دوران آموزشی متوجه این موضوع شود که اصلا برای این کار ساخته نشده است یا متوجه ضعف خود در بخشی از این کار شود و به این ترتیب یا قید آن را بزند یا خود را برای آن آماده کند. ولی متاسفانه ما این قصه را سروته دیده‌ایم و تنها به بالا بردن آمار فکر می‌کنیم.

هیچکس نمی‌تواند شرایط فعلی اقامتگاه‌های بوم گردی را  توضیح دهد

رضوانیان در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه تعداد این اقامتگاه روز به روز در حال افزایش است، آیا واقعا همه آنها مسافر دارند و به نوعی دخل و خرج آنها با هم جور درمی‌آید یا خیر، گفت: به‌طور کلی فعالیت اقامتگا‌ه‌های بوم‌گردی به صورت فصلی است و طبیعتا با توجه به اقلیمی که ما در آن زندگی می‌کنیم؛ هر فصل شرایط خاص خود را دارد و ممکن است اقامتگاه‌های برخی از مکان‌ها بسته به فصل تعطیل باشند. به‌عنوان مثال در فصل تابستان اقامتگاه‌های بوم‌گردی و کویری با مشکل مواجه‌اند و در عوض اقامتگاه‌هایی که در شمال و جنگل‌ها هستند مورد استقبال گردشگران قرار می‌گیرند. به‌همین دلیل بسته به فصل، جاذبه و ظرفیت مکان خاصی که اقامتگاه‌ها در آن قرار دارند؛ می‌توان به تعداد آنها اضافه کرد. اما در حال حاضر با توجه به روند رو به رشد بدون کارشناسی این اقامتگاه‌ها، هیچکس نمی‌تواند پاسخ این سوال که آیا همه اقامتگاه‌های بوم‌گردی که در حالت فعلی شکل می‌گیرند شرایط خوبی دارند یا خیر را بدهد.

وی ادامه داد: فرض کنید اقامتگاه‌هایی که به‌تازگی ۵۰۰ تا ۶۰۰ عدد اعلام شده بود؛ با گذشت دوهفته به ناگاه به بالای هزار رسید. آیا ما در حال حاضر از شرایط اقامتگاه‌های موجود و بازار آنها آگاهی داریم و می‌دانیم که آنها می‌توانند به کار خود ادامه دهند که طبق این موضوع چشم انداز خود برای آینده را تعیین کنیم؟ متاسفانه اصلا به این صورت نبوده و معلوم نیست این آمار‌ها بر چه اساسی اعلام می‌شود. اگر می‌خواهیم جریان پایداری که ابتدا با این اقامتگاه‌ها در دهه ۸۰ توسط چند نفر ایجاد شد را تداوم بخشیم و آن را با نگاه مطلوب‌تری پیش ببریم؛ باید نگاهمان را به این قضیه تغییر را دهیم. چراکه اگر حمایت‌های خود را براساس فصلی بودن گردشگر و همین‌طور ظرفیت و جاذبه مناطق مختلف پیش ببریم؛ قطعا می‌توان شاهد اتفاق‌های خوبی هم بود. این مسائلی است که بخش دولتی باید به آن دقت کند و طبق آن برنامه‌ریزی خود را انجام دهد که برای رسیدن به همه اینها نیاز به آرامش، پژوهش و جمع‌بندی است.

۱۰۰ اقامتگاه با کیفیت بهتر از دو هزار اقامتگاه بی‌هویت است

رضوانیان در ادامه با بیان اینکه اگر ۱۰۰ اقامتگاه بوم‌گردی با کیفیت داشته باشیم بهتر از داشتن دو هزار اقامتگاه بوم‌گردی است که مشخص نیست چندتای آنها کیفیت لازم را دارند، اظهار داشت: وقتی می‌خواهیم حرکتی انجام دهیم باید به تمام جوانب آن فکر کنیم. در بحث اقامتگاه‌ها، ابتدا باید ببینیم به‌طور کلی فردی که درخواست اقامتگاه بوم‌گردی کرده؛ به درد این کار می‌خورد و به توسعه پایدار اعتقاد دارد؟ در این‌صورت چقدر می‌تواند در راستای جامعه محلی قدم بر‌دارد؟ نه اینکه فردی با ایجاد یک اقامتگاه بوم‌گردی به تمام محیط زیست منطقه آسیب بزند. بعد از اینکه فرد اقامتگاه خود را تاسیس کرد و از او اطمینان پیدا کردیم، می‌توان برای توسعه آنها وام‌هایی را در نظر گرفت. نه اینکه از ابتدا با دادن وام جذابیتی ایجاد کنیم که هرکسی برای اقامتگاه بوم گردی اقدام کند.

هر کس می‌تواند مجوز تاسیس اقامتگاه‌های بوم‌گردی را دریافت کند

خداکند افراد وام را دریافت نکنند

وی افزود: گرفتن مجوز در حال حاضر مراحلی دارد که هر کس می‌تواند آن را دریافت کند ولی درباره اینکه گفته می‌شود به همه افرادی که اقدام به ایجاد اقامتگاه کرده‌اند، وام داده شده است، باید بگویم که اینطور نیست.خیلی از افرادی که بنده می‌شناسم هنوز این وام را دریافت نکردند و خدا کند که دریافت نکنند. چراکه افراد در زمان گرفتن وام داغ هستند ولی وقتی متوجه شوند که باید ماهی دو سه میلیون قسط دهند و باوجود آماده بودن فضا مسافر چندانی ندارند؛ وضعیت خطیری برایشان به وجود می‌آید. به همین دلیل می‌گویم که وام باید در توسعه اتفاق بیفتد و نه در آغاز کسب و کار. ما نیاز داریم در این قضایا مقداری کارشناسی‌تر نگاه کنیم. طبیعتا برای نگاه کارشناسی به کارشناس احتیاج است و باید نگاهمان در آن مطلوب باشد.

هویت‌های فرهنگی ارزان معرفی نمی‌شوند

اکبر رضوانیان در بخش دیگری از صحبت‌هایش با بیان اینکه اقامتگاه‌های بوم‌گردی، گردشگری است که ما باید با آن هویت‌های فرهنگی خود را معرفی کنیم، گفت: این روزها این ادعا مطرح است که اقامتگا‌ه‌های بوم‌گردی گردشگری ارزان است. این موضوع به اشتباه عنوان می‌شود. چراکه این اقامتگاه‌ها با این هدف راه‌اندازی شدند که معماری، صنایع دستی و هنرهای محلی بومی و غذا ایرانی‌ را احیا کنند که طبیعتا برای این موارد باید خدمات خوبی در نظر گرفت و نمی‌توان به آن لفظ گردشگری ارزان قیمت را داد. آیا معرفی هویت‌های فرهنگی ما ارزان است. چه کسی گفته غذای محلی ما ارزان قیمت است؟ ما برای غذای محلی باید بهترین نان، گوشت و به طور کلی بهترین کیفیت را به مسافران ارائه دهیم. چگونه با تعرفه نفری ۸۵ هزار تومان می‌توان هزینه‌های اقامت ازجمله صبحانه، پول قبض و... را پرداخت کرد.

وی افزود: تعرفه‌هایی که برای اقامتگاه‌های بوم‌گردی مصوب می‌شوند؛ به هیچ‌وجه پاسخگوی هزینه‌ها و اقتصاد آنها نیستند و این اتفاق سبب می‌شود که اقامتگاه بوم‌گردی نتوانند خود را حفظ کنند و طبیعتا به این‌صورت سخنانی که جناب مونسان مطرح کرده‌ هم محقق نمی‌شود. همیشه این صحبت‌ها را می‌کنیم ولی متاسفانه افراد به آمار دادن خود مشغول هستند. در حالی که با توجه به شرایط فعلی گردشگر خارجی ما کاهش پیدا کرده و باید دید که در چند ماه آینده وضعیت چطور می‌شود.

عملا در دادن مجوز‌ها نقشی نداریم

دبیر هیات موسس انجمن اقامتگاه‌های بوم‌گردی ایران در ادامه صحبت‌هایش به انجمن اقامتگاه‌های بوم‌گردی اشاره کرد و گفت: هیات موسس این انجمن در اسفندماه ۹۵ از تعداد حدود ۱۱۰ نفر رای آورد و قرار بر این بود که ما اساسنامه را تنظیم کنیم و بعد از چند ماه انتخابات؛ هیات مدیره تشکیل دهیم که این افراد به موضوعات مختلف این حوزه ازجمله بررسی تعرفه‌ها، برگزاری دوره‌های آموزشی، صدور مجوز برای اقامتگاه‌های تازه و... نظارت کند ولی در حال حاضر با گذشت یک سال و نیم و با وجود اینکه همه مواردی که هیات موسسه‌ها باید به آن عمل می‌کردند، انجام شده است؛ سیستم دولتی انتخابات را برگزار نکرده و ما عملا نمی‌توانیم نقشی را در این موضوعات ایفا کنیم. ما فقط در جلسات شاهد تعداد افزایشی این اقامتگاه‌ها هستیم و نمی‌دانیم باوجود تعداد هزار و خورده‌ای اقامتگاه، در صورت اعلام زمان انتخابات، چه سالنی بگیریم که این انتخابات ملی را برگزار کنیم.

یکی از استان‌ها ‌آمار ایجاد ۵ هزار اقامتگاه داده است

این موضوعات عصبانیت دارد

وی در ادامه افزود: براساس آخرین صحبتی که مربوط به دو سال پیش هست، قرار بوده که تعداد اقامتگاه‌های بوم گردی به دو هزار برسد. اما بنده دو هفته پیش شنیدم که مدیرکل یکی از استان‌ها تنها برای استان خودش آمار ۵ هزارتا داده است. این موضوعات عصبانیت دارد و معلوم نیست طبق چه شناخت و نظر کارشناسی اعلام می‌شود؟ گاهی‌اوقات ما فکر می کنیم که بعضی چیز‌ها سر راه افتاده است. به خدا قسم افراد زیادی برای این اقامتگاه‌های بوم گردی جان کنده‌اند؛ ولی در حال حاضر با این اقدامات احتمال نابودی آن وجود دارد. وقتی به یک موضوع بد می‌پردازیم؛ آن را نابود می‌کنیم؛ وقتی یک میکروفون می‌بینیم به‌راحتی در مصاحبه کردن هر چیزی را نگوییم. ببینیم آیا ظرفیت موجود است یا خیر و بعد ببینیم در چه مسیری باید حرکت کنیم.  امکان دارد در حال حاضر ظرفیت ما برای ۵۰۰ اقامتگاه مناسب باشد.

وی افزود: خدای ناکرده از صحبت‌های من برداشت اشتباه نشود. تمام حرف‌های ما به این دلیل است که اتفاقی که در حال حاضر شکل گرفته، با این اقدامات خراب نشود و این مسیر تداوم داشته باشد. وگرنه این مملکت آنقدر در بحث اقلیم تنوع دارد؛ که واقا ممکن است ظرفیت اقامتگاه‌های آن ۲ هزارتا باشد و بنده به این موضوع نقدی ندارم ولی بنده روی روند این موضوع صحبت دارم. تمام نقد و نگاه ما این است که این روند درست انجام شود. بگذاریم آرام آرام شکل بگیرد؛ چراکه وقتی با فضای اشتغال‌آفرینی مواجه می‌شویم؛ شغل پایدار اهمیت دارد؛ نه اینکه ما برای ایجاد  nتعداد شغل هرکاری انجام دهیم و کاری به پایداری آن نداشته باشیم.