به گزارش مهر، علیرضا خاکی شامگاه سه‌شنبه در جلسه مشترک بنیاد قم پژوهی و اتاق فکر توسعه استان قم که در مجتمع آموزش عالی طلوع مهر برگزار شد با اشاره به ظرفیت‌های موجود فرهنگی و تاریخی در بافت فرسوده شهر قم اظهار داشت: در قم به واسطه تک محور بودن شهر و اینکه حرم مطهر تقریبا تمام مسائل اجتماعی اقتصادی و سیاسی را تحت شعاع قرا ر داده، تا کنون کمتر نیاز به معرفی ظرفیت‌های تاریخی حس شده است.  

وی با اشاره به اینکه احیای بافت فرسوده نیاز به محرک دارد، گفت: در طول تاریخ حرم محور توسعه شهر قم بوده و به همین دلیل بافت‌های میانه همه اطراف حرم مطهر شکل گرفته‌اند و این موجب شده مشکلات اجتماعی که در شهرهای دیگر ناشی از خالی شدن بافت اتفاق افتاده بود در قم رخ ندهد.

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی اطراف حرم حضرت معصومه(س) افزود: در قم هنوز ۷۰ درصد بافت فرسوده به لحاظ اجتماعی زنده است اما به لحاظ کالبدی به شدت فرسوده شده است.

محلاتی که دچار دگرگونی شدند

وی با اشاره به اینکه یک سری از محلات شهر قم به واسطه مقوله زیارت تغییر حالت داده و به چیزی غیر از خودشان تبدیل شده اند گفت: گذر خان دیگر مانند قدیم نیست و تعریف دیگری به واسطه حضور زائران پیدا کرده است.

خاکی با بیان اینکه رویکرد جدید وزارت راه و شهرسازی باز آفرینی شهری است، اضافه کرد: تلاش ما این است که با شناخت محرک‌های داخل بافت کاری کنیم که مردم انگیزه بازسازی پیدا کنند.

به گفته وی بیش از ۱۰۰ بنای ارزشمند در شهر قم وجود دارد که کمتر شهری در ایران واجد چنین ارزش تاریخی و فرهنگی است.

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی اطراف حرم با اشاره به پروژه‌های اجرا شده در بافت قدیمی شهر قم اظهار کرد: در بافت فرسوده شهر قم کار انجام شده اما کارها بیشتر در راستای طرح تفصیلی ومسائل ترافیکی بوده تا در راستای احیا و باز آفرینی شهری.

حضور ضعیف زائران در بافت تاریخی

وی افزود: مشکل ما در این زمینه این است که حضور ۲۰ میلیون زائر شهر قم در بافت تاریخی ضعیف است و این موجب شده ظرفیت‌های بافت تاریخی دیده نشود.

خاکی با اشاره به مصوب و ابلاغ شدن محدوده بافت تاریخی شهر قم گفت: در این محدوده هر صدور پروانه‌ای با مجوز میراث فرهنگی صورت می‌گیرد.

الگوی خانه باغ در شهر قم

وی با اشاره به اینکه محققان باید روی الگوی مسکن در گذشته قم کار کنند اضافه کرد: در گذشته در قم الگوی خانه باغ داشتیم و از طرفی خانه‌های قم آنقدر که به خانه‌های تبریز نزدیک است به خانه‌های کاشان نزدیک نیست و عوامل مختلف می‌تواند در این موضوع نقش داشته باشد.

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی اطراف حرم به اتفاقات رخ داده در قلب بافت تاریخی شهر قم اشاره کرد و گفت: خیابان عمار یاسر در سال ۶۲ اولین گسست‌ها را ایجاد می‌کند و پس از آن پروژه‌هایی مانند بلوار پیامبر اعظم(ص) و ... برخی از محلات را کاملا نابود می‌کنند.

تبعات رانت دولتی در توسعه شهر

وی افزود: رانت دولتی در دوره‌ای ما را به سمت پردیسان کشاند و جهت توسعه شهر قم را تغییر داد. این توسعه انگیزه‌ای برای نوسازی و بهسازی درون بافت ایجاد نکرده است.

خاکی با اشاره به شکل‌گیری مطالعات بافت تاریخی در معاونت شهرسازی شهرداری قم، گفت: طرح مرمت بازار نو، ساماندهی پیرامون مسجد جامع، طراحی بوستان اباصلت، مرمت بازار کهنه و طراحی حرم چهل اختران از جمله این طرح‌ها است.

وی با اشاره به انتخاب یک محور برای بهسازی در بافت تاریخی اضافه کرد: باید محوری انتخاب می‌کردیم که حرم مطهر در آن مشارکت داشته و برای شهروندان اثرگذار بوده و شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی داشته باشد.

خاکی گفت: اگر وضعیت همین روال ادامه پیدا کند با خروج جمعیت از بافت مواجه خواهیم بود و این مساوی است با از بین رفتن بسیاری از پایگاه‌های اجتماعی بومی در شهر قم.

شکل‌گیری محور تاریخی فرهنگی

وی با اشاره به شناسایی دانه ها و محورهای واجد ارزش در شهر قم تصریح کرد: دانه‌های ارزشمند را به هم وصل کردیم و به محورهای تاریخی و فرهنگی رفتیم تا بتوانیم بهسازی را در این محورها انجام دهیم.

آنطور که مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی اطراف حرم می‌گوید این محور از حرم مطهر شروع می‌شود و بعد از گذرخان به منطقه عشقعلی رسیده و از گذر آسید حسن عبور می‌کند. پس از گذر آسید حسن این مسیر به میدان کهنه و چهل اختران می‌رسد.

وی با اشاره به وارد شدن شهرداری قم به تملک خانه‌های تاریخی برای اولین بار، افزود: بخشی از خانه تاریخی شاکری تملک شده و خانه‌های ارزشمند دیگری را در حال رایزنی هستیم. همچنین مذاکره با اوقاف برای احیای پنج آب انبار تاریخی شکل گرفته است.