سال ها است که نبود نقدینگی کافی برای توسعه مترو به یکی از چالش های اصلی پایتخت تبدیل شده است.  خطوط متروی تهران حتی خطوطی که مدت ها است به بهره برداری رسیده است، کامل نیستند. به گفته رییس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران تکمیل خطوط پایتخت دست کم به ۲۲ هزار میلیارد اعتبار نیاز دارد. اما آمارها نشان می دهد با وجود کمبودهای مترو، اعتبارات مترو در این سال ها کاهش پیدا کرده است.

در سال گذشته (از ابتدای ۱۳۸۷ تا آخر ۱۳۹۶) جمعاً ۱۲۲۵۰ (دوازده هزار و دویست و پنجاه) میلیارد تومان پول به مترو تهران تزریق شده است که ۱۰۸۰۰ میلیارد تومان آن را شهرداری تأمین کرده و ۱۴۵۰ میلیاردتومان را دولت؛ یعنی سهم ۸۸ درصدی برای شهرداری تهران و ۱۲ درصدی برای دولت.   بودجه کل امسال مترو (سهم از شهرداری و دولت) ۸۵۳ میلیارد تومان بوده است که معادل بودجه سال ۱۳۸۸  است.

 تمام نواقص خطوط متروی پایتخت 

لیست نیازهای خطوط متروی تهران را که با اعتبارات تخصیص داده شده به مترو تهران را که مقایسه کنیم، امیدها به بهبود وضعیت مترو پایتخت کم رنگ می شود.  بر اساس گزارشی که از نیازهای خطوط متروی تهران تهیه شده   در خط یک  مترو  که در حال جابجایی مسافران از تجریش تا ایستگاه کهریزک است  برای تکمیل نیاز به تجهیز آسانسور و خروجی اضطراری در  ایستگاه میرداماد است همچنین ایستگاه های شریعتی، شهید صدر، قیطریه، تجریش نیز نیاز به ورود و خروج اضطراری و آسانسور دارد که اعتبار مورد نیاز برای تکمیل آن هزار میلیارد ریال است.

بخش جنوبی این خط باید به شهر جدید پرند برسد. برای تکمیل دو ایستگاه فرودگاه امام خمینی (ره) و شهر جدید پرند به اعتبار ۹ هزار میلیارد ریالی نیاز است.   ایستگاه شهر آفتاب و فرودگاه امام خمینی(ره) و ایستگاه پرند از نظر معماری و تاسیسات باید تکمیل شوند. در این بخش سیگنالینگ، پست‌های بین راهی، پست فشار قوی، کابل، پله‌برقی، آسانسور، مخابرات نیز باید تکمیل شود.

در خط ۲ مترو  که از ایستگاه صادقیه به ایستگاه فرهنگسرا می رود و باید به پایانه شرق و پایانه و دپوی سرخ حصار نیز کشیده شود برای تکمیل به هشت هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال بودجه نیاز دارد. شش کیلومتر با دو ایستگاه هنوز از این خط باقی مانده است. همچنین در ایستگاه تهرانپارس این خط پله های فرار و در ایستگاه فرهنگسرای اشراق در ورودی شمال شرقی و پله های فرار باید احداث شود که اعتبارات مورد نیاز برای این بخش ۱۵۰ میلیارد ریال است.

در خط ۳ مترو  که طولانی ترین خط مترو تهران محسوب می شود از شهرک قائم به ایستگاه آزادگان می رسد که در طرح توسعه ای آن پیش بینی شده است به اسلامشهر برسد.   این خط که بر اساس برنامه های بلند مدت تهران باید دو سال پیش به اتمام می رسید امسال ایستگاه های آن تکمیل شد.

این خط رکورد بیشترین مراسم بهره برداری را دارد. بهره برداری بخش شمالی با حضور رییس جمهور و هر ایستگاه آن نیز با حضور شهردار وقت انجام شد. اما این خط هنوز تمام نشده است و  همچنان برای کارهای ساختمانی، تجهیزات ثابت، تجهیزات متحرک که شامل ۸۷ قطار هشت واگنه است نیاز به ۵۳ هزار و ۱۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد. از کارهای باقی مانده خط سه می توان به ۲۹۰ متراز تونل شمالی خط که باید ۶۰۰ متر طول داشته باشد و تنها ۳۱۰ متر آن اجرا شده اشاره کرد. ۲۳ ایستگاه این خط در حال بهره‌برداری است که ایستگاه اقدسیه   و ایستگاه رازی  نیز دردست اجرا است. از ۲۵ هواکش میان تونلی خط، احداث ۱۵ هواکش به اتمام رسیده و ۷ هواکش‌ میان‌تونلی نیز در دست اجرا است. محل احداث ۳ هواکش میان‌تونلی تملک نشده است.

همچنین   ۳۵۴ دستگاه پله برقی برای کل  این خط مورد نیاز است که ۳۱۷ دستگاه تامین شده  و ۲۳۷ دستگاه نصب و راه‌اندازی شده و ۱۳ دستگاه درحال نصب  است. برای  طولانی ترین خط متروی تهران نیاز به ۲۵ سامانه اعلام و اطفاء حریق است که  ۱۴ مجموعه در مرحله نهایی نصب و راه‌اندازی بوده و ۱۱ مجموعه در مرحله انتخاب پیمانکار است. خط ۳ در بخش ناوگان متحرک نیاز به  ۸۷ رام قطار ۸ واگنه نیاز دارد. پیش بینی شده است این خط با ۳ ایستگاه به طول ۴ کیلومتر به ایستگاه تجریش برسد. اعتبار لازم برای تکمیل خط ۳ ازکارهای ساختمانی تا تکمیل تجهیزات ثابت ۵ هزار و ۶۰۰ میلیارد  ریال است.

به گزارش مهر، خط ۴ متروی تهران از پایانه فرودگاه مهرآباد به ارم سبز می رود و به ایستگاه شهید کلاهدوز ختم می شود. این خط برای تکمیل به ۴۵ هزار و ۷۰۰ میلیارد ریال نیاز دارد. هزار و ۵۰۰ میلیارد در بخش ساختمانی، هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال در بخش تجهیزات ثابت و ۴۳ هزار میلیارد برای خرید ۸۲ رام قطار، ۸ واگنه نیاز دارد. این خط هم مانند همه خطوط در حال بهره برداری همچنان نیاز به تکمیل تجهیزات ثابت و متحرک دارد. در این خط  از تعداد کل ۳۹ ورودی ایستگاه‌ها، ۲۵ ورودی ساخته شده و ۴ ورودی در حال احداث بوده و محل احداث ۱۰ ورودی مشکل استملاکی دارد.

همچنین از تعداد کل ۶۲ هواساز ایستگاه‌ها، ۴۳ هواساز راه‌اندازی شده و ۶ هواساز در حال احداث بوده و محل احداث ۱۳ هواساز نیز مشکل استملاکی دارد.

برای این خط  ۱۰۲ دستگاه آسانسور نیاز بوده که ۵۷ چاله آسانسور ساخته شده و آماده نصب بوده و ۱۸ چاله نیز در حال ساخت است.    از تعداد ۱۸ هواکش میان تونلی، ۱۴ هواکش در حال بهره‌برداری، ۳ هواکش در حال نصب تجهیزات و تجهیزات ۱ هواکش نیز تامین شده است. این خط ۸۲ رام قطار ۸ واگنه نیاز دارد که ۲۲ رام قطار ۷ واگنه در قالب فاینانس خط ۴ خریداری که ۱۵ رام برای خطوط ۱ و ۲ و تعداد ۷ رام برای خط ۴ است. برای تکمیل هواسازهای ایستگاه‌ها، ورودی‌ها و شفت آسانسورها ۲۰۰ میلیارد ریال اعتبار لازم است.

خط ۴ نیز باید در بخش غربی تکمیل شو و ۴ کیلومتر با ایستگاه به آن اضافه می شود و ارم سبز را به میدان چهار باغ می رساند. برای تکمیل بخش غرب یاین خط به ۴ هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال نیاز است.

قرارداد تکمیل این خط با پیمانکار در زمان تصدی گری محسن هاشمی بر   مترو بسته شده بود، این قرار داد به این شکل بود که  به ازای صدور پروانه ساختمانی پیمانکار موظف بود تا سقف بالغ بر سیصد میلیارد تامین اعتبار کند. کار آغاز   و  تونل ها تقریبا به اتمام رسیده و عملیات کار ساخت یک ایستگاه به نیمه رسیده است. اما تکمیل آن به مدت شش سال متوقف می شود. آن هم به دلیل درخواست پیمانکار که خواسته بود پروانه ساختمانی که برایش صادر شده  تمدید شود  که این کار انجام نشد.

 خط ۵ متروی تهران که قدیمی ترین خط متروی است از میدان صادقیه آغاز و به ایستگاه گلشهر ختم می شود در شورای گذشته پیشنهادی برای واگذاری این خط به شهرداری کرج شده بود که به نظر می آید مدیران جدید شهر تهران تصمیمی برای دنبال کردن این پیشنهاد ندارند.

خطوط ۶ و ۷ چه نواقصی دارند؟

 خط ۶ متروی تهران هنوز به بهره برداری نرسیده است. گفته می شود بخشی از  این خط تا سال جدید به بهره برداری می رسد. اعضای کمیسیون عمران شورای شهر تهران از معاونت حمل و نقل و ترافیک خواسته اند این خط را فاز به فاز به بهره برداری برسانند و نحوه تکمیل آن را نیز تا نوروز مشخص کنند.

این خط ۳۷ کیلومتری، ۳۱ ایستگاه دارد که در حال حاضر ۲۷ ایستگاه آن در حال ساخت است و متوسط پیشرفت آن نزدیک به ۸۹ درصد است. و بخش جنوبی نیز ۲۱ درصد پیشرفت داشته است. حفاری و لاینی ۳۲ کیلومتر از خط ۶ مترو به اتمام رسیده است. خط ۶ مترو برای تکمیل به ۵۲ هزار و ۱۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد و توسعه آن تا حرم شاه عبدالعظیم نیز ۶ هزار و ۹۰۰ میلیار ریال هزینه خواهد داشت.

این خط نیاز به  ۳۳۲ دستگاه پله‌برقی دارد که تاکنون ۷۶ دستگاه تامین شده  و ۳۴ دستگاه پله‌برقی در ۷ ایستگاه نصب شده است. از دیگر نیازهای این خط  تعداد ۶۶ رام قطار ۷ واگنه است که ۱۳ رام قطار ۷ واگنه (۹۱ واگن) خریداری شده که تاکنون ۶ رام آن تحویل شده است. از کارهای باقیمانده توسعه جنوبی خط ۶ تا حرم عبدالعظیم هم می توان به حفاری و لاینیگ یک کیلومتر از مسیر ۶ کیلومتری اشاره کرد. پیشرفت احداث ایستگاه ها نیز به طور متوسط ۱۱ درصد بوده است.

خط ۷  برای تکمیل نیاز به ۵۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال اعتبار دارد. که ۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد آن مربوط به فعالیت های ساختمانی، ۱۰ هزار میلیارد ریال مربوط به تجهیزات ثابت و ۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد مربوط به تامین واگن است.

اما این خط چه نواقصی دارد؟ تعداد ۷ هواکش میانی تونل  در حال احداث است  و محل احداث ۱۰ هواکش هنوز تملک نشده است.   در این خط   ۸ ایستگاه‌ با یک ورودی آماده شده اند. پایانه شرقی این خط به مساحت حدود ۳۴ هکتار بوده که در مرحله پیگیری و مذاکره با وزارت ورزش است  و موقعیت اولیه پارکینگ شمالی در محدوده خیابان کوهسار قرار گرفته که در صورت توسعه مسیر باید تعیین تکلیف شود. از ۳۳۴ دستگاه پله برقی برای کل خط مورد نیاز است که ۷۶ دستگاه تامین شده و ۵۴ دستگاه نصب و راه‌اندازی شده است. از ۳ مجموعه  پست فشار قوی ۱ مجموعه راه‌اندازی شده است. همچنین از از ۴۶ مجموعه پست برق روشنایی  مورد نیاز، ۱۶ مجموعه در ایستگاه‌های آماده شده راه‌اندازی شده است. این خط به ۶۵ رام قطار ۸ واگنه نیاز دارد.

مهر