لازم است در اینجا به بیان طنزی معروف متوسل شوم. می گویند پسر یکی از شیوخ ثروتمند عرب که در یک دانشگاه آلمانی تحصیل می کرد، به پدرش نامه ای می نویسد بدین مضمون که پدر از اینکه استادم هر روز صبح با قطار به دانشگاه می آید و من با مرسدس بنز، احساس شرم و خجالت میکنم. زمانی که نامه به دست پدر می رسد، پدر جواب نامه فرزندش را با یک چک یک میلیون دلاری پاسخ می دهد و می نویسد: پسرم برو برای خودت یک قطار بخر! اشاره به این طنز نشان دهنده تفاوت فرهنگ غرب و شرق است. در فرهنگ امروزی شرق ما تمدن را استفاده از وسائل نقلیه شخصی می دانیم. در حالی که در تمدن پیشرفته غربی کاملا این طرز تفکر عوض شده و برای یک استاد دانشگاه و حتی رئیس یک کمپانی بزرگ افتخار این نیست که با ماشین آخرین مدل به سر کار بروند، بلکه افتخار آنان سوار شدن بر دوچرخه برای رفتن سر کار است. من سال ها در آلمان اقامت داشتم و در تمام مدت حضورم با یک دوچرخه رفت و آمد میکردم. ولی در کشور ما متاسفانه چنین فرهنگی وجود ندارد و این فرهنگ هم بر خلاف آنکه گفته می شود مردم مقصر اصلی هستند، کاملا غلط است. مردم همان کاری را می کنند که دولتمردان انجام می دهند. اینکه مردم ببینند رئیس جمهور کشورمان سوار بر مترو یا اتوبوس شرکت واحد شده هر چند مداوم نباشد بی تاثیر نخواهد بود.

 
از سوی دیگر، مشکل اصلی ما این است که سیاست های کلان عمرانی کشورمان متاسفانه در جهت گسترش استفاده از وسیله نقلیه شخصی است. برای نمونه به فعالیت های عمرانی شهرداری تهران اشاره می کنم.

 
بخش عمده بودجه شهرداری از راه غلط فروش تراکم تامین می شود. یعنی آسمان شهر در قبال پروژه های بسیار گران قیمت فروخته می شود و حالا این پروژه ها از دو جهت بر آلودگی هوای شهری مثل تهران دامن می زنند؛ اولا از با فروش تراکم بار سنگینی بر دوش شهر تحمیل و جمعیت بیشتر از ظرفیت را به شهر وارد می کند. دوما بسترهایی ساخته می شوند که استفاده از وسیله نقلیه شخصی را تشویق می کنند. مثلا شهرداری در ساخت پل صدر حدود 5 هزار میلیارد تومان بودجه صرف کرد، در صورتی که بر اساس گفته معاون شهرداری، برای ساخت هر کیلومتر مترو 70 میلیارد تومان پول هزینه می شود. حال سوال این است هدف از ساخت چنین پلی چه بود؟ در حالی که به جای آن می شد 71 کیلومتر مسیر مترو ساخت. با این اوصاف ساختن چند کیلومتر اتوبان به نفع مردم بود یا 71 کیلومتر مترو؟

 
البته متاسفانه این تنها پروژه ای نیست که به جای خدمت به مردم در واقع به ضرر آنها ساخته شده است مثل برج میلاد: من هیچ ضرورتی برای ساخت این برج در شهر تهران با هزینه ای بالغ بر 500 میلیون دلار پیدا نمی کنم. با این پول طبق صحبت معاون شهردار، می شد 25 کیلومتر مترو ساخت. ساخت تونل توحید حدود 1 میلیارد دلار هزینه در بر داشته است و می شد به جای آن 50 کیلومتر مترو ساخته شود، تونل رسالت و نیایش نیز همین گونه.

 
خلاصه به جای برج میلاد، اتوبان صدر، تونل توحید، رسالت و نیایش ما می توانستیم صاحب حدود 166 کیلومتر مترو شویم. در حالی که با وجود ساخت این همه اتوبان و تونل مشکل ترافیک تهران نه تنها حل نمی شود که به نوعی همان طور که گفتم مردم به استفاده بیشتر از وسیله نقلیه شخصی تشویق می شوند و این یعنی آلودگی بیشتر هوا.

 
حال سوال اصلی اینجاست که چرا شهرداری به جای گسترش کیفیت و کمیت وسائل حمل و نقل عمومی اقدام به ساخت تونل های بیشتر و دو طبقه کردن سایر اتوبان ها و بزرگراها می کند؟ همان طور که خود شخص شهردار بعد از افتتاح پل صدر اعلام کرد قرار است اتوبان همت و بعثت هم دو طبقه شوند! حتی اخیرا گفته شده که قرار است که یک زیر گذر زیر بازار تهران احداث کنند یا اینکه پیش بینی کرده اند جمعیت تهران قرار است 22 میلیون نفر شود! متاسفانه مطالبی که اخیرا از قول شهردار عنوان می شود، مطالب بسیار نگران کننده ای هستند. کسی که سمت مدیریت شهر بر دوش اوست و طی سال ها با فروش تراکم بار سنگینی را به شهر تحمیل کرده حق ندارد پول مردم را صرف پروژه هایی کن که نفع آن به جیب پیمانکاران می رود و ضرر آن شامل حال همه مردمی می شود که هر روز دارند سم تنفس می کنند. شهرداری یک نهاد عمومی است و وظیفه دارد قبل از هر اقدامی درآمدهای شهر را که عمدتا از طریق فروش تراکم تامین می شوند صرف خدمات عمومی به خصوص مترو و اتوبوسرانی بکند.

 
هر چند دور از انصاف است که بابت اقداماتی که تاکنون برای احداث و گسترش خطوط مترو شده قدردانی نشود. ولی ناگفته نماند که این اقدامات ذره ای است از هزینه هایی که شهرداری برای ساخت پروژه های غیر ضروری و تا حدودی زیانبار برای شهر و مردم صرف می کند. من معتقدم تمام اقدامات و ساخت و ساز های عمرانی که اکنون در گوشه و کنار شهر در حال انجام است مثل تونل سازی، پل سازی و ..... متوقف و تنها هزینه ها صرف بهبود حمل و نقل عمومی شود. وقتی حمل و نقل در تهران و سایر کلانشهرهای آلوده مدرن و کارا شد، آن زمان و در صورت ضرورت می توان برای ساخت اتوبان، تونل، زیر گذر، پل و .... اقدام کرد. در غیر این صورت همه این هزینه های بیهوده به آلودگی هوا دامن خواهد زد.

ایرنا