بوئینگ، ایرباس و توپولف هر 3 نام هایی هستند که تمامی دنیا آن ها را می شناسند؛ 3شرکت معظم صنعت هوایی که سایه اقتدارشان در هر کشوری دیده می شود.

در میان این3شرکت، بوئینگ و ایرباس، اقبال بیشتری نسبت به توپولف داشتند، چون فاجعه‌ای مانند فروپاشی شوروی برای آن ها اتفاق نیفتاد.

شاید بتوان گفت که هواپیماهای ایرباس و بوئینگ کیفیت بالاتری نسبت به هواپیماهای توپولف دارند ولی باید بدانیم که هر هواپیمایی که این شرکت‌ها می‌سازند از تمامی استانداردهای بین المللی بهره برده و می تواند به خوبی ایفای نقش کند

: توپولف

یک شرکت روسی است که در صنایع دفاعی و هوافضایی فعالیت دارد.[۱] این شرکت در سال ۱۹۲۲ بنیان گذاشته شد، و در زمینه ساخت هواپیماهای نظامی و تجاری فعالیت دارد

توپولف تی یو-۱۴۴

توپولف تی یو-۱۵۴

توپولف تی یو-۱۶۰

توپولف تی یو-۲۰۴

هواپیمای توپولف با نام اختصاری TU- 154 Mبه عنوان یکی نا امن ترین هواپیمای مسافربری جهان شناخته می شود. این مدل هواپیما از نظر فنی در دنیا تحریم و مجوز پرواز بین المللی به اتحادیه اروپا و آمریکا را ندارد.

توپولف 154 هنوز در مسیرهای هوایی در پروازهای داخلی روسیه و سایر کشورهای آسیای میانه و تا اندازه ای در اروپای شرقی و ایران به کار خود ادامه می دهد.

  آنتونوف:

آنتونوف (یک شرکت هواپیماسازی اوکراینی است.[۱] این شرکت در سال ۱۹۵۱ در جمهوری اوکراین که بخشی از اتحاد شوروی بود بنیان گذاشته شد، و دارای تجربه طولانی در ساخت هواپیماهای بسیار بزرگ است

آنتونوف-۷۴

آنتونوف-۱۴۰

آنتونوف-۱۲۴

آنتونوف۱۴۸.

بوئینگ:

یک شرکت هوافضا و دفاعی آمریکایی است

در سال ۲۰۰۵ ، این شرکت بزرگ‌ترین هواپیماسازی غیرنظامی جهان با شرایط ارزشی (با ۴۹٪ سفارش و ۴۵٪ فروش و انتقال)، پروژه ایرباس رابرای اولین بار در سال ۲۰۰۰ قبول کرده‌است. بزرگ‌ترین صادر کننده در ایالات متحده آمریکا ، سهام بوئینگ اجزای تشکیل دهنده (DJIA) است.

مرکز این شرکت در شیکاگو است و در سیاتل شعبه مهمی دارد. بویینگ با ناسا در طرحهای فضایی متعددی شراکت دارد.

این شرکت در سال ۱۹۱۶ تاسیس شد و امروزه نزدیک به ۱۵۹۰۰۰ نفر در استخدام دارد.

B.777 از آخرین تولیدات بویینگ محسوب می گردد که به ادعای بویینگ دور برد ترین هواپیمای موجود در جهان است برای همین به آن world liners یعنی خط هوایی جهانی می گویند

انواع بوئینگ:

Commercial Airplanes

• 737
• 747
• 767
• 777
• 787 Dreamliner
• Out-of-Production Models
  • 707
  • 717
  • 727
  • 757
  • DC-8
  • DC-9
  • DC-10
  • MD-11
  • MD-80
  • MD-90 
  •    اما هواپیمای ۸۲ MD- و۸۰ MD- از سری محصولات شرکت مک دونالد داگلاس آمریکایی است. این شرکت حدود ۱۰ سال پیش در اثر ورشکستگی، با شرکت بوئینگ ادغام شد و خط تولید این سری از هواپیماها نزدیک 
    یک دهه است که به فراموشی سپرده شده است    

ایلوشین:

یک شرکت هواپیماسازی در کشور روسیه است. این شرکت در سال ۱۹۳۳ بنیان گذاشته شد، و در زمینه ساخت هواپیماهای نظامی و تجاری فعالیت دارد

• ایلیوشین آی‌ال-۶۲
• ایلیوشین آی‌ال-۷۶
• ایلیوشین آی‌ال-۸۶
• ایلیوشین آی‌ال-۹۶
• ایلیوشین آی‌ال-۱۱۲
• ایلیوشین آی‌ال-۱۱۴

ایرباس:

شرکت هواپیماسازی اروپایی و سازنده بزرگترین هواپیمای جت مسافربری جهان است. دفتر مرکزی این شرکت در شهر تولوز در کشور فرانسه واقع و فعالیت‌های شرکت در سراسر اروپا گسترده است.

شرکت ایرباس تقریباً نیمی از هواپیماهای مسافربری و غیرنظامی جهان را تولید می‌کند. این شرکت دارای ۵۷٬۰۰۰ کارمند و ۱۶ دفتر در کشورهای آلمان، فرانسه، بریتانیا و اسپانیا است.

ایرباس بطور مشخص شاخه هواپیماسازی شرکت دفاعی هوافضایی اروپا (EADS) است. شرکت ایرباس نخست به صورت کنسرسیومی از تولیدکنندگاه هوافضا بنیان گذاشته شد. در سال ۲۰۰۱ میلادی، این موسسه تبدیل به شرکتی با سهام مشترک شد که در آن ۸۰‌درصد سهام متعلق به EADS اروپایی و ۲۰‌درصد سهام متعلق به BAE Systems بریتانیایی بود. در اکتبر سال ۲۰۰۶ میلادی، BAE Systems تمامی سهام خود را به EADS واگذار کرد

اما ایران

بضاعت کنونی ناوگان هوایی ما شامل 8 فروند هواپیمای بوئینگ 747 (آمریکایی) در خطوط هواپیمایی هما، ایران ایرتور و ساها، 8 فروند هواپیمای بوئینگ 727 (آمریکایی) موجود در خطوط هواپیمایی هما و آسمان، 28 فروند هواپیمای ایرباس(اروپایی) موجود در خطوط هما، ماهان و قشم، 33 فروند هواپیمای فوکر (هلندی) موجود در خطوط هواپیمایی هما، آسمان، کیش، تفتان، چابهار و نفت، 5 فروند هواپیمای مک دونالد داگلاس MD ( آمریکایی) موجود در ناوگان شرکت ماهان، 6 فروند هواپیمای ATR (انگلیسی) موجود در شرکت آسمان و 2 فروند بوئینگ 757 (آمریکایی) موجود در ناوگان هواپیمایی ارم می‌شود. مابقی هواپیماهای فعال در ناوگان هوایی ما حدود 28 فروند توپولف154 و 4 فروند یاک‌(روسی) موجود در خطوط ایران ایر تور، زاگرس، ارم، ماهان، کیش، سفیران، چابهار و آریا و همچنین 3 فروند هواپیماهای بی‌آ‌ئی (انگلیسی) خطوط ماهان و سفیران و 54 هواپیمای غیرنظامی(که اکثرا روسی هستند) فعال در ناوگان برخی ارگان‌های دولتی شامل می‌شوند. بر این اساس، از مجموع 125 فروند هواپیمای خطوط هوایی کشور، حداقل 32 فرورند آن روسی هستند

تحریم

براساس تحریم‌های آمریکا که طراح آن سناتور ایتالیایی‌الاصل کنگره آمریکا جوزف داماتو بوده و به قانون داماتو معروف است، فروش هواپیماهایی که بیش از 10درصد قطعات آن ساخت آمریکا باشد، به ایران ممنوع است

با این حال این قانون هیچ اشاره‌ای به تحریم‌بودن ایران در زمینه اجاره هواپیما نکرده است. لذا دست‌اندرکاران امر براحتی می‌توانند اقدام به اجاره هر نوع هواپیمایی اعم از غربی یا شرقی کنند. به عنوان مثال، هم‌اکنون مدل‌های جدیدی از هواپیماهای غربی بوئینگ ام.دی (ساخت کارخانه آمریکایی مک دانل داگلاس) در اجاره خطوط هوایی ایران چون کیش‌ایر، ایران‌ایرتور و ماهان است.

براساس آمار موجود از 125 فروند هواپیمای غیرنظامی که در کل ناوگان کشور اعم از ملکی یا اجاره‌ای وجود دارد، 32 فروند یا معادل 25 درصد را هواپیماهای روسی در 3 کلاس توپولف، یاک و ایلوشن تشکیل می‌دهند.

البته اگر آنتونف 140 که به نام ایران 140در داخل کشور مونتاژ می‌شود، مجوز پرواز بگیرد، تعداد کلاس‌های هواپیماهای روسی به 4 عدد خواهد رسید. از سوی دیگر آمار هواپیماهای روسی در کل ناوگان اجاره‌ای کشور را بررسی کنیم، خواهیم دید که بیش از 80 درصد هواپیماها در همان 3 کلاس روسی و 20 درصد باقیمانده هواپیماهای غربی چون فوکر یا بوئینگ ام.‌وی هستند.

روسیه از سال 2006 برای خطوط آئروفلوت که یکی از معتبرترین خطوط هوایی داخلی‌اش است 10 فروند هواپیمای غربی شامل 6 فروند ایرباس و چهار فروند بوئینگ سفارش داده و از توپولف حتی مدل‌های جدیدتر آن دیگر استفاده نمی‌کند؛ یعنی ورود توپولف به ناوگان هوایی روسیه متوقف شده و هر چه پرواز می‌کند، متعلق به قبل است.

کارخانه توپولف از سال 2002 اعلام ورشکستگی کرده و در سایر کارخانه‌های هواپیماسازی روسیه ادغام شده است.

شاید یکی از دلایل روی آوردن ایران به اجاره هواپیماهای فرسوده، مسائل مالی آن باشد، به این معنی که چون قیمت بلیت هواپیما در ایران پایین و از سوی دولت کنترل می‌شود، ارائه خدمات مناسب و دریافت وجه آن از مسافر امکان‌پذیر نیست.

لذا شرکت‌های هواپیمایی برای کاهش هزینه‌های خود رو به چارترکردن یا اجاره کردن هواپیماهای فرسوده و ارزان می‌کنند.

داوود کشاورزیان، مدیرعامل سابق هما در این باره می‌گوید: دلیل به کارگیری هواپیماهای فرسوده شرقی در ناوگان ایران یک مثلث سیاسی، مدیریتی و اقتصادی است

بخش حمل و نقل هوایی ایران با 13 شرکت هواپیمایی دولتی و خصوصی و 181 فروند (که هم‌اکنون 113 فروند آن فعال است) هواپیما از انواع گوناگون شرقی و غربی بار و مسافر کشور را جابه جا می‌کند که از تعداد هم 146 فروند هواپیمای ملکی و 35 فروند استیجاری است. ایران با این تعداد شرکت هواپیمایی دارای 31 هزار و 52 صندلی پروازی است. 

شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران(هما)

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران(هما) در سال 1345 تحت عنوان شرکت هواپیمایی ملی ایران با هدف حمل و نقل بار، مسافر و محمولات پستی به داخل و خارج کشور تاسیس شد که هم‌اکنون در بسیاری از مسیرهای داخلی و خارجی تردد دارد. این شرکت تا پایان سال گذشته(87) 46 فروند هواپیما در اختیار داشته هواپیماهای نوع شرقی در میان آنها نیست.

شرکت هواپیمایی ایران ایرتور

شرکت هواپیمایی ایران ایرتور در سال 1372 به عنوان یک شرکت فرعی شرکت جمهوری اسلامی ایران(هما) به منظور انجام کارهای چارتری و توریستی تاسیس شد وپس از مدتی تعدادی هواپیما اجاره و خرید کرد که هم اکنون در مسیرهای مختلف پرواز دارد. ناوگان این شرکت تا پایان سال گذشته 16 فروند هواپیما بوده که عمده آن شرقی و هواپیماهای توپولوف است. که البته 10 فروند ایران 140 طبق قرارداد با اوکراین به زودی به ناوگان این شرکت افزوده می‌شود.

شرکت هواپیمایی آسمان

شرکت هواپیمایی آسمان که پس از انقلاب از ادغام حدود شش شرکت کوچک به عنوان ایرتاکسی تشکیل شد. این شرکت ابتدا قرار بود برای نقاط دور افتاده و با هواپیماهای کوچک فعالیت کند اما با تغییر قانون (طبق قانون در آن زمان فقط شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی می‌توانست هواپیماهای پهن پیکر داشته باشد) این شرکت از ناوگان با برد متوسط و هواپیماهای با صندلی بیشتر به کار گرفت و در مناطقی که مسافر کمتر و مشکلات بیشتری داشت پرواز کرد. این شرکت تا پایان سال گذشته 26 فروند هواپیما داشته که هواپیمای شرقی در میان آن نیست.

شرکت هواپیمایی ماهان

شرکت هواپیمایی ماهان نیز توسط بخش خصوصی در سال 1372 تاسیس شد و جزو شرکت‌هایی است که طی مدت اخیر به خوبی رشد کرده و تا پایان سال گذشته 21 فروند هواپیما در اخستار داشته که هواپیمای شرقی در میان آنها نیست.

شرکت هواپیمایی کاسپین

شرکت هواپیمایی کاسپین در سال 1372 تاسیس شده و تا پایان سال گذشته 6 فروند هواپیما در اختیار داشته که همه آنها توپولف هستند. که طی چند روز اخیر یک فروند از توپولوف 154 این شرکت در قزوین سقوط کرد و از بین رفت.

شرکت هواپیمایی کیش‌ایر

شرکت هواپیمایی کیش‌ایر نیز در سال 1371 تاسیس شده و متعلق به سازمان منطقه آزاد کیش است که تا پایان سال گذشته با 15 فروند هواپیما فعالیت داشته و که هواپیمای شرقی هم در آن به پرواز در می‌آید.

شرکت هواپیمایی آریا

شرکت هواپیمایی آریا در سال 1378 با سرمایه‌گذاری تعدادی از افراد بخش خصوصی تاسیس شده و تا پایان سال قبل شش فروند هواپیما در اختیار داشته که دو فروند آن شرقی و ایلوشین است. مجوز فعالیت این شرکت در پی سانحه اخیر در فرودگاه مشهد به حالت تعلیق درآمده است.

شرکت هواپیمایی نفت

شرکت هواپیمایی نفت که سال 1371 با هدف جابه‌جایی و ارائه خدمات حمل ونقل به کارکنان نفت تاسیس شده و تا پایان سال گذشته شش فروند هواپیما در اختیار داشته که هواپیمای شرقی در آن پرواز نمی‌کند.

شرکت هواپیمایی ساها

شرکت هواپیمایی ساها نیز در سال 1369 تاسیس شده و پایان سال گذشته چهار فروند هواپیما داشته که هواپیمای شرقی در میان آهنا نیست.

شرکت هواپیمایی تابان

شرکت هواپیمایی تابان در سال 1385 تاسیس شده و متعلق به بخش خصوصی است که تا پایان سال گذشته 10 فروند هواپیما در ناوگان آن فعالیت داشته که هواپیمای شرقی هم در آن به کار گرفته می‌شود.

شرکت هواپیمایی فارس قشم

شرکت هواپیمایی فارس قشم در سال 1385 تاسیس شد که پایگاه اصلی آن در جزیره قشم است و سازمان عمران قشم نیز از سهامداران این شرکت است که تا پایان سال قبل هفت فروند هواپیما در اختیار داشته که هواپیمای شرقی نیز در میان آنهاست.

شرکت هواپیمایی ارم

شرکت هواپیمایی ارم نیز در سال 1384 تاسیس شده است که هفت فروند هواپیما دارد و توپولف هم جزو آن است.

شرکت هواپیمایی زاگرس

شرکت هواپیمایی زاگرس نیز سال 1386 تاسیس شده و شرکتی خصوصی است که چهار فروند هواپیمای غربی در ناوگان آن فعال هستند