بر اساس قانون برنامه ششم توسعه، سهم حمل و نقل ريلي از حمل زميني بار بايد حداقل به ۳۰ درصد برسد. بدين ترتيب در سال ۱۴۰۰ بايد ۱۹۵ ميليون تن كالا از طريق حمل و نقل ريلي جا به جا شود.

همچنين بر اساس هدف گذاري شركت راه آهن در سال ۹۷ بار جا به جا شده از طريق شبكه ريلي كشور بايد به ۸۲ ميليون تن برسد كه ۷۴ ميليون تن آن را بار داخلي و ۵ ميليون تن آن را بار ترانزيت و بين المللي تشكيل مي دهد.[۱]

افزايش حمل بار راه آهن در ۳ ماهه اول سال ۹۷

بررسي آمار حمل بار راه آهن نشان مي دهد كه در سه ماهه اول سال ۹۷ حدود ۱۲.۷ ميليون تن بار از طريق حمل و نقل ريلي جا به جا شده كه نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۴.۶ درصد افزايش يافته است.

بر اين اساس آمارهاي سال ۹۶ به قرار جدول زير است:

آمارهاي سال ۹۷ نيز در جدول زير آمده است:

همچنين در ۳ ماهه اول امسال حدود ۴۹۴ هزار تن بار ترانزيتي از طريق راه آهن جا به جا شده است كه نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶۹.۸ درصد افزايش يافته شده است.

اين آمار براي سال ۹۶ در جدول زير آمده است:

آمار مذكور براي سال ۹۷ نيز به قرار زير است:

عدم تحقق اهداف راه آهن با ادامه روند فعلي

بر اساس آمار، كل بار جا به جا شده از طريق حمل و نقل ريلي در سال ۹۶ حدود ۴۶.۸ ميليون تن بوده است. در صورتي كه رشد ۱۴.۶ درصدي ۳ ماهه اول سال جاري تا پايان سال ادامه يابد، در انتهاي سال ۹۷ حدود ۵۳ تا ۵۴ ميليون تن بار از طريق شبكه ريلي جا به جا خواهد شد كه با هدف گذاري ۸۲ ميليون تني راه آهن در سال ۹۷ و هدف گذاري ۱۹۵ ميليون تني برنامه ششم توسعه فاصله زيادي دارد.

از سوي ديگر، بار ترانزيت حمل شده از طريق راه آهن در سال گذشته حدود ۱.۶ ميليون تن بوده است. در صورتي كه رشد ۶۹.۸ درصدي ۳ ماهه اول امسال تا پايان سال ادامه يابد، در انتهاي سال ۹۷ حدود ۲.۷ ميليون تن بار ترانزيتي جا به جا خواهد شد كه تنها حدود نيمي از هدف گذاري ۵ ميليون تني راه آهن را محقق خواهد ساخت.

راهكار افزايش حمل بار از طريق راه آهن

۲ راهكار مهم براي افزايش حمل بار از طريق راه آهن وجود دارد. يكي از اين راهكارها افزايش بهره وري شبكه ريلي است. شبكه ريلي كشور به دليل وجود مشكلاتي از جمله عدم برنامه اي بودن حركت قطارهاي باري، عدم اولويت دهي به قطارهاي باري در مسيرهاي ترانزيتي، طولاني بودن بلاك ها و در نتيجه سرعت سير پايين حركت قطار، بهره وري پاييني دارد.

اين عوامل باعث افزايش زمان حمل و عبور كالا و در نتيجه، كاهش تمايل صاحبان بار براي استفاده از حمل و نقل ريلي خواهد شد.

راهكار ديگر افزايش جابجايي بار از طريق حمل و نقل ريلي، تكميل خطوط اولويت دار باري و ترانزيتي بدون بودجه دولت است. خطوط ريلي چابهار-سرخس، شلمچه-بصره، رشت-آستارا و راه آهن غرب كشور (كرمانشاه-خسروي) از جمله خطوط مهمي هستند كه تكميل آنها باعث افزايش قابل توجه ظرفيت ترانزيتي ريلي كشور خواهد شد.

با توجه به سودآوري و توجيه اقتصادي خطوط باري و ترانزيتي مي توان سرمايه هاي خرد و نيمه خرد مردمي را از طريق روش هاي مشاركت عمومي خصوصي همچون BOT (ساخت، بهره برداري و انتقال) و با تشكيل صندوق پروژه در بازار سرمايه به سمت اين پروژه ها هدايت كرد تا مشكل كمبود منابع مالي اين خطوط راهبردي مرتفع گردد.