نرخ رشد قيمت مسكن در مناطق شهري تهران از ارديبهشت ماه كه به نقطه اوج خود يعني ۱۲.۴۵ درصد رسيده بود، روند كاهشي گرفته و حتي در مرداد ماه، منفي شده است. اين روند كاهشي موجب شده در برخي اظهارنظرها، دوره فعلي را زمان مناسب خريد مسكن براي حقوق‌بگيران اعلام كنند؛ حقوق‌بگيراني كه حداقل دريافتي ماهانه تقريباً يك ميليون و ۸۰۰ هزار توماني‌شان، در مقابل متوسط قيمت يك متر مربع واحد مسكوني در تهران كه در ماه گذشته به حدود ۱۳ ميليون تومان رسيده بود، اندك قدرتي هم ندارد. البته شايد اين اظهارنظرها تلاشي براي جلوگيري از ركود بازاري است كه حجم معاملات در آن از تير تا مرداد، كاهش ۳۱ درصدي تجربه كرده است.
از تهران و حقوق‌بگيران حداقلي كه بگذريم، باز هم خريد مسكن كار آساني نيست و در سال‌هاي اخير، سخت‌تر هم شده؛ به‌طوري كه دو شاخص كليدي بازار مسكن هم تأييد مي‌كنند خريد خانه سال به سال دشوارتر شده است.
دسترسي به مسكن، يكي از اين شاخص‌هاست كه نسبت درآمد سالانه خانوار را به قيمت يك خانه معمولي اندازه‌گيري مي‌كند. در واقع اگر متوسط درآمد سالانه خانوار در مناطق شهري، را بر متوسط قيمت يك واحد مسكوني ۷۵ متري تقسيم كنيم، عددي به‌دست مي‌آيد كه در اقتصاد به آن شاخص دسترسي به مسكن گفته مي‌شود. هر چه اين عدد كوچكتر باشد، يعني قيمت مسكن با درآمد خانوار تناسب بيشتري دارد و در نتيجه، دسترسي خانوار به مسكن، آسان‌تر است.
شاخص دسترسي به مسكن در بهترين حالت در سال‌هاي ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۰، حدود چهار بوده است. يعني قيمت يك واحد مسكوني ۷۵ متري تقريباً چهار برابر متوسط درآمد سالانه خانوار بوده است. محاسبات ما بر اساس داده‌هاي مركز آمار ايران و وزارت راه و شهرسازي نشان مي‌دهد اين شاخص در سال ۱۳۸۸ معادل هشت بوده كه در سال ۱۳۹۶ به ۱۰ و در سال ۱۳۹۷ به ۱۴ رسيده است.
يكي ديگر از شاخص‌هايي كه مي‌تواند درباره صاحب‌خانه شدن خانوارها علائم خوبي نشان دهد، دوره انتظار براي خريد مسكن است. خانوار، براي موارد مختلفي مانند خوراك، آموزش، مسكن و موارد ديگر هزينه مي‌كند. اگر هزينه مسكن خانوار، مبلغ ثابتي باشد و قيمت مسكن هم تغيير نكند، با استفاده از دوره انتظار مشخص مي‌شود چند سال طول مي‌كشد تا خانوارها صاحب‌خانه شوند.
سهم هزينه مسكن در متوسط هزينه خانوارهاي شهري از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۷، در بازه ۲۸ درصد تا ۴۵ درصد تغيير كرده است. در سال ۱۳۸۴، حدود يك‌چهارم هزينه خانوار صرف مسكن مي‌شد و تقريباً نيمي از هزينه خانوار در سال ۱۳۹۷، صرف مسكن شده است.
قيمت‌ها اما منتظر خانوار نمي‌مانند و با وجود افزايش سهم مسكن در هزينه خانوار، دوره انتظار براي خريد مسكن، بيشتر و بيشتر مي‌شود. كمترين دوره انتظار براي خريد مسكن از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۷، مربوط به سال ۱۳۷۹ و به مدت ۱۱ سال بوده است. يعني اگر قيمت مسكن از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۹ ثابت مي‌مانند خانوارها مي‌توانستند با كنار گذاشتن هزينه‌اي كه در سال ۱۳۷۹ براي مسكن خرج مي‌كردند در سال ۱۳۸۹ صاحب‌خانه شوند.
طولاني‌ترين دوره انتظار براي خريد مسكن، مربوط به سال ۱۳۹۷ و به مدت ۳۵ سال است. يعني اگر قيمت مسكن در اين مدت ثابت بماند و خانوارها حدوداً سالي ۱۷ ميليون و ۷۰۰ هزار تومان كنار بگذارند، مي‌توانند در سال ۱۴۳۱ بالأخره خانه‌دار شوند.