*شهرهاي بزرگ جهان چگونه با آلودگي هوا مي‌جنگند؟
به دنبال تشديد آلودگي هوا اغلب شهرهاي بزرگ و صنعتي و پرجمعيت دنيا كه به عنوان شهرهاي آلوده در جهان معرفي شده‌اند، راهكارهايي در پيش گرفته اند تا بلكه از اين معضل بزرگ كم كنند. هر كشور هم روش خاصي را براي پيروزي در اين جنگ پيش مي گيرد.
*تا پايان سال ۲۰۲۰، بيش از ۶۵ ميليون خودرو در سراسر جهان گازسوز مي شود
بسياري از شهرهاي بزرگ و صنعتي ايران در حال جنگ با آلودگي هوا هستند، اما ايران در اين جنگ تنها نيست و بسياري از كشورهاي ديگر هم با آلودگي هوا دست و پنجه نرم مي كنند. در بعضي روزها به علت كيفيت بد هوا، مدارس تهران و شهرستانهاي آلوده تعطيل شد و مسابقه هاي فوتبال لغو هم شدند، اما اين راه حل ها تنها راه فرار موقتي از مشكل آلودگي است و اصل مشكل را درمان نمي كند. مرگ هزاران نفر در ايران با آلودگي هوا مرتبط بوده است. اما راهكار مقابله با اين معضل محيطي كه چندسالي است چند شهر ايران با آن روبرو هستند چيست؟ راه مقابله با آلودگي هوا فقط با جابجايي خودرو فرسوده و نو حل نمي‌شود، سوخت هاي ما مشكل دارند.
قرار است طبق برنامه‌هاي جهاني تا پايان سال ۲۰۲۰، بيش از ۶۵ ميليون خودرو در سراسر جهان گازسوز باشند. همچنين چند سال است كه خودروهاي موتورهاي ديزلي در كشورهاي اروپايي كاملا جا افتاده است. در برخي از كشورها براي جلوگيري از آلودگي هوا براي تردد هواپيماها نيز تدابيري انديشيده شده است. مثلا وزيران محيط زيست اتحاديه اروپا چندي پيش تصميم گرفتند كه خطوط هوايي را مشمول قانون جلوگيري از آلودگي محيط زيست كنند. هدف از اين قانون كاهش دي‌اكسيد كربن به ميزان ۲۰ درصد تا سال ۲۰۲۰ است.
استفاده مجدد از چيزهايي كه هنوز هم خوب استفاده كنيد. بازيافت محصولات، ثبت نام براي يك تامين كننده انرژي تجديد پذير، استفاده از مواد شوينده كمتر مضر در خانه و محل كار و خريد مواد غذايي آلي و استفاده از حمل و نقل عمومي، پياده روي و يا چرخه اقدامات اساسي و در دستور كار كشورهاي صنعتي براي كاهش آلودگي هوا است.
*توسعه حمل و نقل عمومي و مترو در مكزيكوسيتي
يكي از موفق ترين تجربه ها در كنترل آلودگي هوا مربوط به كشور مكزيكوسيتي است. مكزيكوسيتي ۱۸ سال پيش آلوده ترين شهر دنيا بود، در ۲۰سال گذشته مسئولان كشور مكزيك و شهر مكزيكوسيتي اقدامات بسياري را در جهت كاهش آلودگي هوا انجام داده اند تا جايي كه امروزه اين شهر ديگر نه تنها آلوده ترين شهر دنيا نيست، بلكه نام آن در فهرست ۲۰شهر اول آلوده جهان نيز به چشم نمي خورد.
مهم ترين برنامه اي كه در مكزيكوسيتي به اجرا در آمد، برنامه بلند مدت ارائه خدمات حمل و نقل عمومي بر محور توسعه مترو و ايجاد خطوط اتوبوسراني تندرو بود. استفاده از اتوبوس هايي با حداكثر ظرفيت و حداقل آلايندگي، نه تنها ترافيك را كاهش داده، بلكه ساليانه ۸۰هزار تن از ميزان آلاينده دي اكسيد كربن اين شهر نيز كاسته است.
در اين شهر همچنين طرح دوچرخه همگاني از طريق ساخت ۲۱ كيلومتر مسير ويژه دوچرخه سواري در سال ۲۰۰۹ به عنوان يكي ديگر از برنامه هاي مكزيكوسيتي اجرا شد.
تست آلايندگي و معاينه فني خودروها به فاصله هر شش ماه يك بار و محدوديت خودروها از ورود به معابر شهري حداقل يك بار در هفته از جمله ديگر برنامه هاي مكزيكوسيتي براي كنترل آلودگي هوا در اين شهر بود.
علاوه بر اين ۵۰ هزار براى سنجش كيفيت هوا از معيارى به نام ضريب كيفيت هوا (AQI) استفاده مي‌شود كه بر حسب شدت آلودگى از صفر تا ۵٠٠ درجه‌بندي مي شود. AQI بالاتر از ١٠٠ نشان دهنده هواى ناسالم است كه علائمى مثل سنگينى قفسه سينه، سوزش چشم يا سرفه درا بهمراه خواهد داشت.
كارخانه از داخل و اطراف شهر جا به جا شدند. ضمن اين كه سرب از بنزين و جايگزين كردن سوخت گاز در وسايل نقليه حذف و استفاده از مبدل هاي كاتاليستي نيز براي خودروها اجباري شد.
*افزايش ايستگاه اندازه‌گيري ذرات معلق در آلمان
در آلمان از آغاز سال ۲۰۰۵ قوانين تصويب شده در اتحاديه اروپا براي مقابله با ذرات معلق آلاينده هوا اجرا مي‌شوند و اين كشور امروز با معضل الودگي هوا مقابله كرده است. اساس اين قوانين حد اين ذرات نبايد در بيش از ۳۵ روز از سال از۵۰ ميكروگرم درمترمربع هوا گذر كند. در آلمان بيش از ۴۰۰ ايستگاه اندازه‌گيري ذرات معلق وجود دارد.
*استفاده از گاز طبيعي در سوخت خودرو اولين بار در ايتاليا
در راستاي كنترل آلودگي هواي ناشي از سوخت خودروها، در سال ۱۹۳۰ براي اولين بار در دنيا، كشور ايتاليا از گاز طبيعي به عنوان سوخت خودرو استفاده كرد.
ممنوعيت ۶ ساعت تردد خودرو ها در ميلان ايتاليا يكي ديگر از راهكارهاي كشور ايتاليا در جهت كاهش آلودگي هوا بوده است.
*ممنوعيت استفاده از خودروهاي شخصي در سارايوو، بوسني هرزگوين
شليك مه در هوا/فروش هواي كوه‌هاي راكي و تعطيلي كارخانه‌ها در چين
شايد در ابتدا تنها يك شوخي به نظر مي‌رسيد، اما ناگهان فروش هواي تازه كوه‌هاي راكي در چين به تجارتي پرفروش تبديل شد. مردم چين قوطي‌هاي هواي تازه از جنگل‌هاي كانادا را كه بهاي آن هر ۱۰ ليتر و حاوي ۲۰۰ بار نفس تازه است بيش از ۲۲ دلار است مي‌خرند.
طرح ديگر دولت چين براي فرار از آلودگي هوا، استفاده از طرح بام سبز است؛ دولت چين از مدت ها پيش با تشويق مردم پكن به كاشت و پرورش گياهان بر روي پشت بام منازل تلاش هاي ساده اي را براي تصفيه هواي آلوده اي كه گاهي حتي تنفس در آن براي پايتخت نشينان دشوار مي شود، آغاز كرده است.
موسسات محلي در چين با استفاده از روشي عجيب سعي دارند تا بر مشكل آلودگي هوا كه گريبان‌گير اين كشور شده، غلبه كنند. در اين روش مه غليظي به سمت نواحي ساختماني و صنعتي شليك مي‌شود. اين دستگاه كه توسط شركت توليد كننده‌ي ابزار ايمني معدن ساخته شده، ابتدا براي حل مشكلات تنفسي كاركنان معدن در نظر گرفته شده بود اما از سال ۲۰۱۳ اين شركت ابعاد دستگاه خود را گسترش داده و آن را سازمان‌هاي دولتي به عنوان وسيله‌اي براي رفع آلودگي هوا معرفي كرده است.
اين توپ‌ها مايعات را به قطرات بسيار ريز تبديل كرده و در هوا پخش مي‌كنند. اين قطرات پس از برخورد با ذرات آلودگي آنها را جمع كرده و همانند باران به زمين باز مي‌گردند.
هزار كارخانه و شركت را كه موجب آلودگي هوا مي شدند تعطيل كرد و فعاليت بيش از ۲۶ هزار كارخانه نيز به حالت تعليق درآورده است.
*ممنوعيت فروش خودروهاي ديزلي در دهلي نو
دهلي نو در سال ۲۰۱۴ توسط سازمان جهاني بهداشت آلوده ترين شهر جهان انتخاب شد. به علاوه ۱۲ شهر هندي ديگر هم در ميان ۲۰ شهر آلوده جهان بودند، سالانه آلودگي هوا منجر به مرگ ۶۰۰ هزار نفر در هند مي شود.
*براي جنگ با آلودگيشديد هوا، دادگاه عالي هند
ده ها دستور داده است. فروش برخي خودروهاي ديزلي در پايتخت هند ممنوع شده، كاميون هايي كه بيش از ۱۰ سال عمر دارند نبايد وارد دهلي نو شوند و همينطور خودرو هايي هم كه بيش از يك دهه عمر دارند مجوز حضور در دهلي نو را ندارند.
همچنين دهلي نو طرح زوج و فرد را هم تجربه مي كند.
راه حل ديگر دولت هند، بايد برقراري عوارض اضافي براي كاميون هايي كه شبانه واردت پايتخت مي شوند، اشاره كرد. اين تدبير در عين حال هنوز اجرا نشده است.
*استفاده از مترو اولويت تردد درون شهري در ژاپن
۳۰ سال پيش توكيو با آلودگي هوا و محيط زيست به دليل ترافيك و حجم بالاي اتومبيل مواجه بود اما با برنامه‌ريزي‌هايي كه براي رفع اين مشكل تدوين شد با تغيير عادت‌هاي شهري مردم، تغيير مهندسي و فضاي سبز خيابان‌ها و استفاده از مترو و قطار شهري امروز توكيو مشكل آلودگي هوا ندارد.
توكيو ابر شهر ژاپن نزديك بودن خانه كارمندان و كارگران به ادره جات كاخانه جات را يكي از اهداف اصلي گردانندگان امور شهري عنوان مي كند.همچنين در توكيو به طور گسترده خطوط مترو وجود دارد و اغلب كارمندان و كارگران با استفاده از مترو به داخل و خارج از شهر تردد مي‌كنند و در واقع مترو اولويت نخست سيستم حمل و نقل عمومي در توكيو به شمار مي‌آيد كه به خوبي در رفع مشكل ترافيك اين شهر موثر واقع شده است.
*وضع عوارض براي ورود خودروها به مركز شهر در لندن
لندن بزرگ ترين و پر جمعيت ترين شهر در كشورهاي عضو اتحاديه اروپاست. براي مقابله با مشكل آلودگي هوا شيوه هاي گوناگوني مورد استفاده قرار گرفته و نتايج خوبي نيز از آنها حاصل شده است.
بر اساس يكي از اين برنامه ها كه از فوريه ۲۰۰۳ به اجرا درآمد، افرادي كه مي خواهند با خودرو وارد مناطق مركزي لندن شوند بايد مبلغي را به عنوان عوارض پرداخت كنند. بررسي ها نشان مي دهد كه استفاده از اين شيوه سبب كاهش چشمگير حجم ترافيك و افزايش سرعت متوسط خودروها شده است كه اين افزايش سرعت متوسط به نوبه خود سبب آلودگي كمتر هوا مي شود.همچنين اين قانون گرايش مردم به استفاده از اتوبوس و ساير وسايل حمل و نقل عمومي را افزايش داده است. كاهش حجم گاز دي اكسيد كربن در هواي شهر لندن دال بر موفقيت آميز بودن اجراي اين قانون است. تعويض وسايل نقليه آلاينده از جمله اتوبوس با اتوبوس هاي با گنجايش بيشتر و آلايندگي كمتر نيز از جمله برنامه هاي اجرا شده در لندن است.
يكي ديگر از گام هاي برداشته شده در اين شهر براي كاهش آلودگي، بهره گيري از ماشين هاي فشرده كننده گرد و خاك روي سطح جاده هاست. اين دستگاه ها با حركت روي سطح خيابان هاي شهر، گرد و خاك موجود روي آن را برداشته و به اين شكل از ورود آن به هوا جلوگيري مي كنند.
سياست هاي تشويقي دولت براي خريد و استفاده از خودروهاي برقي نيز يكي ديگر از اقدامات انجام شده است. هدف از اين سياست ها، افزايش سهم خودروهاي برقي در حمل و نقل شهري است. پرداخت درصدي از قيمت خودرو و نيز معافيت از برخي ماليات ها را مي توان نمونه هايي از اين سياست هاي تشويقي دانست.
*افزايش مسيرهاي دوچرخه سواري در فرانسه
شهرداري پاريس عزم جدي دارد براي مقابله با آلودگي هوا در پنج سال آينده مسيرهاي ويژه دوچرخه در شهر را گسترش دهد و ۱۰ هزار پاركينگ دوچرخه بسازد. براي اين منظور ۱۵۰ ميليون يورو هزينه خواهد شد.
آلودگي هواي پاريس در ماه مارس به حدي بود كه شهرداري طرح تردد زوج و فرد خودروها را در مركز شهر به اجرا گذاشت.