عمليات اجرايي آزاد راه كرمانشاه - همدان به عنوان بخشي از كريدور تهران - كربلا به زودي و احتمالا از فروردين 98 آغاز مي شود؛ سرنوشت اين طرح سه هزار ميليارد توماني البته به رفع مشكل مالياتي سرمايه ‌گذار آن بستگي دارد.

زمزمه‌هاي ساخت آزاد راه كرمانشاه - همدان در امتداد مسير ساوه - همدان از حدود پنج سال پيش مطرح شد و حتي «امير اميني»، معاون وزير راه و شهرسازي از نهايي شدن قرارداد ساخت اين آزاد راه با يك شركت ايتاليايي خبر داد.
اين قرارداد از مرز خبر فراتر نرفت و هرگز به اجرا در نيامد تا اينكه سال 96 نمايندگان مجلس احداث اين آزاد راه را در لايحه بودجه 97 گنجاندند و براي آن رديف بودجه مشخص و تصويب كردند.
امسال اما خبري از تخصيص اعتبار و ساخت و ساز نبود تا اينكه مذاكرات استاندار كرمانشاه با يك چهره شناخته شده راه‌ سازي نتيجه داد و هوشنگ بازوند توانست قباد چوبدار را ترغيب به ساخت اين آزاد راه كند.
قباد چوبدار، مديرعامل شركت «آباد راهان پارس» از زيرمجموعه‌هاي شركت آباد راهان است؛ شركتي كه در حوزه راه ‌سازي، بناهاي فني، سازه هاي آبي، راه آهن، ساختمان، صنايع نفت، گاز و پتروشيمي فعال است.
شركت آباد راهان پارس تاكنون سه آزاد راه را به بهره ‌برداري رسانده و هم اكنون در حال دريافت عوارض از آنهاست.
استاندار كرمانشاه 26 آذر 97 در نامه اي به وزير راه و شهرسازي شركت آباد راهان پارس را براي سرمايه‌ گذاري در احداث آزاد راه كرمانشاه - همدان معرفي كرد و خواستار مشاركت اين وزارتخانه در طرح شد.
2 روز بعد وزير راه و شهرسازي در نامه اي به معاون خود و مديرعامل شركت مادر تخصصي ساخت و توسعه زيربناهاي حمل و نقل كشور نوشت: سرمايه گذار آمادگي آوردن 50 درصد از سرمايه طرح را اعلام كرده و استان كرمانشاه هم در طرح مشاركت مي‌كند. بنابراين شما در يك مدل مالي توافق و سريعتر قرارداد را امضا و مبادله كنيد.
پس از دستور صريح محمد اسلامي به «خيرالله خادمي»، چند جلسه بين كارشناسان وزارت راه و شركت آباد راهان پارس برگزار شده و گويا توافق هاي اوليه هم صورت گرفته است.

** آزاد راه كربلا در گام سوم
آزاد راه كرمانشاه - همدان بخشي از آزاد راه شماره 6 كشور است كه محدوده تهران تا همدان احداث شده و در طرح جديد هم قرار است همدان به كرمانشاه متصل شود؛ در گام آخر هم آزاد راه كرمانشاه - خسروي ساخته مي شود تا آزاد راه كربلا در داخل ايران تكميل شود.
استاندار كرمانشاه دي ماه 97 گفت: در آزاد راه كرمانشاه - همدان قرار است دست‌ كم 2 هزار و 800 ميليارد تومان سرمايه گذاري شود اما چون هم اكنون يك بزرگراه در اين مسير فعال است، توجيه احداث يك آزاد راه در موازات آن براي سرمايه گذار اصلا آسان نيست.
به گفته بازوند «اين طرح با مشاركت 50 درصدي دولت و بخش خصوصي انجام مي شود.»
بازوند افزود، استانداري كرمانشاه همچنين براي اجراي آزاد راه كرمانشاه - خسروي در حال رايزني با قرارگاه خاتم الانبياء سپاه پاسداران است.

** آزاد راه از چه شهرهايي عبور مي كند؟
نماينده مردم شهرستان هاي صحنه، كنگاور و هرسين در مجلس شوراي اسلامي آبان 97 به ايرنا گفت: طرح احداث آزاد راه كرمانشاه - همدان در مجلس تصويب شده و قرار است از شهرهاي اسدآباد، كنگاور، صحنه، هرسين عبور و مركز كرمانشاه را به همدان وصل كند؛ البته يك احتمال هم اين است كه از مسير سنقر رد شود.
حسن سليماني افزود: در تلاشيم كه اعتبار آغاز عمليات اجرايي آن را در قانون بودجه سال 98 در نظر بگيريم تا كار وارد مرحله اجرايي شود.
در عين حال حجت‌الاسلام سيد جواد حسيني ‌كيا، نماينده مردم سنقروكليايي در مجلس شوراي اسلامي گفته است كه آزاد راه كرمانشاه - همدان از مسير سنقر عبور مي كند.
از سوي ديگر استاندار كرمانشاه عنوان كرده كه «انتخاب سنقروكليايي يا كنگاور در اختيار سرمايه گذار خواهد بود و كرمانشاه در اين امر نقشي ندارد.»
معاون آزاد راه‌هاي شركت آباد راهان پارس در اين باره گفت: مسير اين بزرگراه و فاصله آن از شهرهاي منطقه، همچنان مورد بحث و بررسي است و لازم است كه نقشه آن طراحي و مسير مناسب و كوتاه‌ تر انتخاب و نهايي شود تا ساخت طرح هزينه كمتري داشته و در عين حال براي رانندگان نسبت به بزرگراه فعلي داراي مزيت باشد.
«خدايار خاشع» در گفت و گو با خبرنگار ايرنا افزود: اگر آزاد راهي با طول همان بزرگراه موجود ساخته شود طبعا رانندگان تمايل چنداني به پرداخت عوارض براي عبور از آن ندارند.

** عبور از دل گردنه اسدآباد
او هزينه تقريبي ساخت اين آزاد راه را حدود 2 هزار 800 ميليارد تومان برآورد كرد و گفت: البته هزينه دقيق آن پس از طراحي نهايي نقشه مشخص مي‌شود.
دبير كميته شركت‌هاي سرمايه‌ گذار در آزاد راه‌ها اضافه كرد: توافق كرده‌ايم كه 50 درصد از هزينه ساخت طرح را شركت آباد راهان پارس و 50 درصد ديگر را وزارت راه تأمين كند.
آنچنان كه خاشع بيان كرد: دست‌ كم 6 كيلومتر تونل در مسير آزاد راه كرمانشاه - همدان از جمله در گردنه اسدآباد ايجاد خواهد شد.
عبور از گردنه اسدآباد در استان همدان يكي از دغدغه‌هاي مسافران كرمانشاه - تهران به ‌ويژه در فصل بارندگي است كه با احداث آزاد راه كرمانشاه - همدان و حفر تونل در اين منطقه علاوه بر رفع مشكلات و خطرات تردد از گردنه، زمان عبور از آن كاهش چشمگيري پيدا مي‌كند.

** اشتغالزايي قابل توجه طرح
معاون آزاد راه‌هاي شركت آباد راهان پارس با بيان اينكه هم اكنون احداث هر كيلومتر آزاد راه بين 12 تا 15 ميليارد تومان هزينه دارد، گفت: هر كيلومتر آن نيز بسته به محيط جغرافيايي بين 40 تا 250 شغل مستقيم و 2 برابر آن هم شغل غيرمستقيم ايجاد مي كند.
استاندار كرمانشاه مدت دريافت عوارض از آزاد راه كرمانشاه - همدان و برگشت سرمايه سرمايه‌گذار را «25 سال» عنوان كرده بود اما دبير كميته شركت‌هاي سرمايه‌گذار در آزاد راه‌ها گفت: معمولا شركت‌هاي راه‌ سازي تمايلي به بهره‌ برداري طولاني مدت از آزاد راه ندارند و شركت آباد راهان پارس هم ترجيح مي‌ دهد كه براي برگشت سرمايه خود 15 تا 20 سال از آزاد راه كرمانشاه - همدان بهره برداري و عوارض دريافت كند.
خاشع گفت: هم اكنون متوسط عوارض دريافتي در حدود 2 هزار كيلومتر آزاد راه كشور براي خودروهاي سواري 70 تومان است.

** احتمال آغاز طرح از نوروز 98
به گفته استاندار كرمانشاه «همداني‌ها درخواست كرده‌اند پيمانكار ابتدا قطعه كمربندي مركز اين استان را اجرا كند اما ما شرط گذاشته‌ايم كار از سمت بيستون آغاز شود.»
البته ظاهرا رايزني همداني‌ها جواب داده و قرار است كه اين آزاد راه از ادامه مسير ساوه - همدان آغاز شود زيرا معاون آزاد راه‌هاي شركت آباد راهان پارس در باره نقطه آغاز اين طرح گفت: آزاد راه كرمانشاه - همدان در ادامه آزاد راه ساوه - همدان به سمت كرمانشاه امتداد مي يابد.
آنچنان كه خاشع بيان كرد: اين آزاد راه، در مرحله نخست، شهر همدان را دور مي زند و وارد مسير كرمانشاه و كردستان مي شود؛ يعني ديگر لازم نيست كه رانندگان براي ادامه مسير وارد شهر و ترافيك همدان شوند.
با توجه به تاكيد استاندار كرمانشاه در صورت پافشاري و پيگيري مسئولان ارشد اين استان، احتمال متقاعد شدن شركت آباد راهان به تغيير نقطه آغاز عمليات اجرايي آزاد راه وجود دارد.
اهميت شروع ساخت آزاد راه از كرمانشاه به اين دليل است كه فاصله زماني آغاز تا تكميل پروژه ممكن است چندين سال طول بكشد و اگر طرح از همدان آغاز شود، مواهب آن سال‌ها ديرتر به كرمانشاه برسد.

** مانع بزرگ اجراي طرح
خاشع عزم شركت آبادراهان پارس را براي احداث آزاد راه كرمانشاه - همدان بسيار جدي دانست اما در عين حال گفت: ما آمادگي داريم بعد از تعطيلات نوروز 98 با ظرفيت لازم عمليات اجرايي اين آزاد راه را آغاز كنيم و حتي تعهد مي‌كنيم كه مرحله اوليه آن را طي يك سال به اتمام برسانيم.
به گفته او ، مراحل طراحي و برنامه ريزي اين آزاد راه در سه يا چهار مرحله آغاز شده اما لازم است اقدام هايي هم از طرف وزارت راه براي نهايي شدن كار صورت بگيرد.
او مشكل مهم فعاليت سرمايه‌ گذار آزاد راه را موانع مالياتي عنوان كرد و گفت: اگر اين مشكل حل نشود امكان اجراي بسياري از طرح‌هاي عمراني از جمله آزاد راه كرمانشاه - همدان هم وجود ندارد و شركت‌هاي سرمايه گذاري ترجيح مي‌دهند كه پول خود را بدون هيچ خطري در بانك بگذارند و سود آن را دريافت كنند و مالياتي هم نپردازند.
آنچنان كه خاشع بيان كرد: هم اكنون سود سرمايه گذاران در طرح‌هاي عمراني مشمول ماليات به نرخ 25 درصد مي‌شود؛ يعني يك چهارم سود را سازمان امور مالياتي از آنان مي‌گيرد اما اگر سرمايه‌ داري پول خود را بدون هيچ ريسكي در بانك بگذارد، سود پول خود را بدون پرداخت ماليات دريافت مي‌كند.
دبير كميته شركت‌هاي سرمايه‌ گذار در آزاد راه‌ها افزود: ما در اين زمينه پيشنهادهاي خود را براي حل مشكل مالياتي به وزارت راه و شهرسازي ارائه كرده‌ايم و منتظر پيگيري و رسيدگي مسئولان وزارتخانه هستيم.
خاشع افزود: طبق تبصره چهار ماده 105 قانون ماليات‌هاي مستقيم و مصوبه هيات وزيران در بهمن 96 ظاهرا مشكل مالياتي شركت‌هاي احداث حل شد اما سازمان امور مالياتي، ماليات را از شركت‌هاي احداث به شركت يا شخص سرمايه‌ گذار منتقل كرد.
به گفته او، دولت براي شركت‌هاي توليدي و كارخانجات تسهيلات زيادي در نظر مي‌گيرد اما براي سرمايه‌ گذاران در بخش عمراني و راه‌ سازي به عنوان يكي از حلقه‌هاي توليد شغل، نه تنها هيچ تسهيلاتي ندارد كه حتي يك چهارم سود آنها را به عنوان ماليات دريافت مي‌كند اين در حالي است كه شركت‌هاي راه ‌سازي در كشورهاي همسايه از پرداخت بسياري از هزينه‌ها از جمله ماليات معاف هستند.

** 12 آزاد راه كشور در خط كُندرو
خاشع با بيان اينكه سرمايه‌گذاري در راه‌ سازي حتي با دلار 4200 توماني با نرخ جهاني يكسان است، گفت: نيروي انساني و سوخت ارزان از مزيت‌هاي فعاليت اقتصادي در ايران است اما به دليل راندمان پايين، ماشين آلات كهنه، طولاني شدن طرح‌ها و عوارض‌هاي دريافتي دولت، اين مزيت‌ها در عمل پوشيده و ناكارآمد مي شود.
او با بيان اينكه در شرايط فعلي ساخت آزاد راه بسيار هزينه ‌بر است، اظهار كرد: اكنون روند پيشرفت پروژه ها خيلي كُند شده زيرا سرمايه‌ گذار نياز و هزينه هاي جديد را پيش بيني نكرده و برگشت سرمايه او امكان پذير نيست.
خاشع گفت: برخي عنوان مي‌كنند اگر قراردادهاي قبلي مشكل ‌دار هستند چرا شركت‌هاي راه ‌سازي اقدام به انعقاد قرارداد جديد مي كنند؛ پاسخ اين است كه يا بايد مانند بسياري از شركت‌هاي راه‌ سازي كار خود را تعطيل كنيم و يا بايد ساخت و ساز و اشتغالزايي را ادامه دهيم زيرا راه ديگري نيست.
هم اكنون 12 محور آزاد راهي در كشور با طول هزار و 150 كيلومتر در حال ساخت است كه به گفته دبير كميته شركت‌هاي سرمايه‌گذار در آزاد راه‌ها «10 مورد آن قرار بوده تا پايان سال 97 به بهره برداري برسد اما اين كار شدني نيست و حتي برخي از طرح ها ممكن است در دولت دوازدهم هم به پايان نرسد.»

** ادامه نامه ‌نگاري‌ها براي حل مشكل
تاكنون وعده هاي زيادي براي حل مشكل مالياتي سرمايه ‌گذاران بخش عمران داده شده است؛ آخرين اقدام در اين زمينه نامه تير 97 عباس آخوندي، وزير سابق راه و شهرسازي به معاون اول رئيس جمهوري بود كه در آن معضل مالياتي شركت هاي احداث زيرساخت‌هاي كشور دوباره مطرح شد.
آخوندي در اين نامه درخواست كرد: براي رفع ابهام سازمان امور مالياتي، هيات وزيران طي مصوبه‌اي شركت‌هاي احداث زيرساخت هاي عمراني كشور را كه در قالب مدل مشاركت بخش عمومي و خصوصي تاسيس مي‌شوند به عنوان بنگاه توليدي به رسميت بشناسد و طي ابلاغيه‌اي سازمان امور مالياتي را از اخذ هر نوع ماليات بر ارزش افزوده از سود تعلق گرفته به سرمايه‌گذاران در پروژه‌هاي عمراني بر حذر دارد.
مشكل مالياتي شركت هاي توسعه زيرساخت هاي كشور دست كم از 10 سال پيش به يكي از چالش هاي جدي وزارت راه و شهرسازي و وزارت اقتصاد تبديل شده و نامه ها و توافق هاي زيادي براي حل اين معضل صورت گرفته اما هر يك از آنها در عمل با موانع جديدي روبرو شده است.
استان 2 ميليون نفري كرمانشاه آزاد راه ندارد اما 417 كيلومتر از راه هاي بين شهري آن بزرگراه است.
اين استان در مجموع بيش از 2 هزار و 800 كيلومتر راه بين شهري و درون شهري دارد.
 

ايرنا